Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Niegdyś ulica Kocha, dziś patronuje jej uczestnik powstania styczniowego

09-02-2013 01:49   Janusz Ludwiczak

Po częściowym zabudowaniu w 1909 roku ulica ta otrzymała nazwę Kocha, w czasie II wojny światowej Niemcy przemianowali ją na E.T.A.-Hoffmann-Strasse. Najstarczy budynek przy tej ulicy pochodzi z końca XIX wieku, a w budynku pod numerem 5 jednym z mieszkańców są... siostry zakonne. Zapraszamy na kolejny "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic".

Ulica Calliera:

• Długość: 186 metrów
• Kod pocztowy: 60-722
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17), najbliższa poczta - FUP Poznań 2 (Rynek Łazarski 7)
• Ilość budynków: 6
• Najwyższy numer: 14
• Status drogi: gminna / dojazdowa, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia:
  • Calliera 3, 5 - Matki Boskiej Bolesnej (ul. Głogowska 97)
  • Calliera 4, 4a, 6, 8, 8a, 8b, 10, 12, 14 - Św. Anny (Limanowskiego 13/Matejki)
• Okręg wyborczy: II (Łazarz-Stary Grunwald-Jeżyce-Ogrody)
• Obwód wyborczy: komisja nr 47, Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13), Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 37)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 31

Łączy Rynek Łazarski z Kolejową

Ulica Edmunda Calliera ma 186 metrów długości, łączy Rynek Łazarski z ulicą Kolejową i jest równoległa do ulicy Granicznej i Mottego. Krzyżuje się ulicą Strusia i Łukaszewicza.

Niegdyś ulica Kocha, później E.T.A.-Hoffmann-Strasse, a dziś Calliera

Po częściowym zabudowaniu w 1909 roku ulica ta otrzymała nazwę Kocha (Kochstrasse). Imię zawdzięcza Robertowi Kochowi - uczonemu, lekarzowi i bakteriologowi, odkrywcy bakterii wywołujących wąglika, cholerę i gruźlicę, a także laureatowi Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1905 r. za badania nad gruźlicą.

12 kwietnia 1920 roku ulica ta otrzymała nowego patrona - Edmunda Calliera.

W czasie II wojny światowej Niemcy przemianowali ją na E.T.A.-Hoffmann-Strasse (Ernst Theodor Amadeus Hoffmann - niemiecki poeta, pisarz epoki romantyzmu, prawnik, kompozytor, krytyk muzyczny, rysownik i karykaturzysta, jeden z prekursorów fantastyki grozy). Jednak Polacy wciąż nieoficjalnie uzywali nazwy Calliera.

Najstarszy budynek pochodzi z ok. 1905 roku

Budynek pod numerem 3 został zbudowany ok. 1905 roku z czerwonej cegły. Najstarszy budynek przy ul. Calliera pochodzi jednak z końca XIX wieku - jest to oficyna znajdująca się w podwórzu kamienicy pod "trójką".

Budynek pod numerem 14 pochodzi z lat 20. XX wieku. sąsiedni budynek pod numerem 12 zbudowany został po 1935 roku. Natomiast bloki pod numerem 4, 6 i 8 są typowo socrealistyczne z lat 50. XX wieku.

Pod "piątka" znajduje się współczesna plomba mieszkalna, którą w latach 90. wybudowała Spółdzielnia Mieszkaniowa "Wielkopolanka". W budynku tym znajduje się 12 lokali. Jednym z mieszkańców są... siostry zakonne.

Pod "piątką" dom zakonny sióst Franciszkanek

Przy ul. Calliera 5/10 mieści się Dom Zakonny Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej - Wspólnota Maryi Matki Kościoła.

Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej powstało 10 maja 1835 r., kiedy to Katarzyna Damen (1787-1858) wraz z siostrami zamieszkała w domu zwanym "Krepplem", znajdującym się koło Heythuysen w Holandii. Latem 1935 r. siostry założyły profesję w Trzecim Zakonie św. Franciszka dla Świeckich. Obecnie zgromadzenie liczy 1750 sióstr w 10 prowincjach w Holandii, Niemczech, Polsce, Indonezji, Brazylii, USA oraz na placówkach misyjnych w Tanzanii, Gwatemali, Meksyku, Timorze, Filipinach i Białorusi. Zarząd Generalny znajduje się w Rzymie.

Siostry Franciszkanki od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej dotarły do Polski w 1948 roku, kiedy to ustanowiono prowincję polską z siedzibą w Orliku na Kaszubach. Jednak pierwsze siostry tego zgromadzenia przybyły do Polski już w 1935 r.

Prowincja polska liczy 150 sióstr, które posługują w 15 wspólnotach w Polsce, w Domu Generalnym w Rzymie oraz na placówkach misyjnych w Tanzanii i na Białorusi. Siostry pracują jako pielęgniarki, lekarki, opiekunki, wychowawczynie, katechetki, organistki, zakrystianki oraz posługują w szpitalach, domach opieki, hospicjach, schronisku dla nieletnich, domach pielgrzyma, przy parafiach w pracy charytatywnej oraz na misjach. Poznański Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej - Wspólnota Maryi Matki Kościoła - mieści się przy ul. Calliera 5/10, ale także przy ul. Garbary 22.

"Radosna szkoła"

Przy zbiegu ulic Calliera i Łukaszewicza znajduje się zbudowany w latach 1956-1958 gmach Szkoły Podstawowej nr 9. Znaczną część południowej strony ulicy Calliera zajmują boiska oraz place zabaw.

W 2011 roku w ramach programu "Radosna szkoła" współfinansowanego przez Ministerstwo Edukacji powstał tutaj warty 190 tys. zł plac zabaw dla uczniów "dziewiątki", przede wszystkim sześciolatków i "zerówkowiczów". W roku ubiegłym dzięki środkom Rady Osiedla Św. Łazarz powstała mini bieżna lekkoatletyczna.

Ulica, której patronem jest uczestnik powstania styczniowego

EDMUND CALLIER - urodził się 2 października 1833 roku w Szamotułach. Był historykiem i publicystą, uczestnikiem powstania styczniowego w 1863 r.

Callier urodził się w rodzinie ewangelickiej z ojca Fryderyka i matki Salomei z Krajewskich. Ojciec był potomkiem rodziny hugenockiej, która w XVII w. osiedliła się w Polsce. Edmund dzieciństwo spędził w Buku, a następnie we Wrześni.

W 1843 roku rozpoczął naukę w niemieckim gimnazjum w Poznaniu, a później "uczył się handlu", lecz bez powodzenia. Podczas wojny szlezwickiej (1848-1850) wstąpił do armii pruskiej. Z powodu młodego wieku został zwolniony. Podjął pracę we Wrześni w zarządzie miasta. W 1854 r. udał się pieszo do Francji gdzie wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Brał udział w wojnie krymskiej, walczył pod Sewastopolem, gdzie dosłużył się stopnia sierżanta i zasłużył sobie na obywatelstwo francuskie.

W 1859 r. wrócił do Poznania, uczył języków obcych, ogłaszał wspomnienia w pismach polskich i zagranicznych. Po wybuchu powstania styczniowego udał się do Środy, gdzie przy pomocy Komitetu Działyńskiego utworzył oddział powstańczy. Po przekroczeniu granicy na początku marca 1863 r. przyłączył się do oddziału Kazimierza Mielęckiego (1836-1863). W dniu 22 marca 1863 r., walczył pod Olszakiem (Pątnowem), gdzie odznaczył się i odniósł rany. Po wyleczeniu się powrócił w połowie maja w granice zaboru rosyjskiego.

Został mianowany na następcę naczelnika wojskowego województwa mazowieckiego przez rannego Kazimierza Mielęckiego. Rząd Narodowy zatwierdza go na tym stanowisku i mianuje pułkownikiem. Od maja do sierpnia 1863 r. stoczył kilkanaście bitew i potyczek. Zasłynął jako znakomity dowódca, wykazując nieprzeciętne zdolności prowadzenia walki partyzanckiej. Walczy pod Grochowami, Izbicą, Dobrzelinem, Wachowem Kościelnym, Brzozowem, Sobotą, Złakowem i Buczkiem.

W sierpniu 1863 r. złożył dymisję w związku z nieporozumieniami z Rządem Narodowym i w proteście po otrzymaniu rozkazu podporządkowania się gen. Edmundowi Taczanowskiemu, którego sposobu prowadzenia wojny nie podzielał. Udał się do Paryża, gdzie przebywał kilka miesięcy. W dniu 2 stycznia 1864 r. Callier wrócił jednak do powstania i podjął się formowania oddziałów na terenie Prus Wschodnich przeznaczonych do wkroczenia w Płockie. Nie zdołał wykonać tego zadania ponieważ uwięziono go i w procesie berlińskim skazano na rok twierdzy za zdradę stanu. Karę odbywał w Grudziądzu.

Resztę życia spędził w Poznaniu. W 1866 r. wydał wspomnienia (napisane w wiezieniu) pt. "Trzy ustępy z powstania" (z 7 planami i mapą woj. mazowieckiego). Był administratorem "Dziennika Poznańskiego", założył też księgarnię antykwaryczną i wydawał pismo "Tygodnik Wielkopolski". Był autorem licznych prac o tematyce geograficzno-historycznej. Zmarł w Poznaniu 14 grudnia 1893 r. jako katolik. Pogrzeb jego był narodową manifestacją społeczeństwa wielkopolskiego, oddaniem mu hołdu za to, co zdziałał dla ojczyzny. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan obok swojej matki Salomei i brata Oskara.

Ciekawostki:

• wiosną i latem warto zwrócić szczególną uwagę na rzadko spotykany drzewostan
• ulica Calliera znajduje się tylko w dwóch miastach - w Poznaniu i Szamotułach

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• Księga adresowa miasta stołecznego Poznania 1935, Poznań, Wydaw. Księgi Adresowej, 1935 ; reprint: Poznań, Wydaw. Miejskie, 2001
• Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej
• strona internetowa Urzędu Miasta Poznania
• Wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich

Widok z ulicy Calliera na Rynek Łazarski ok. 1950/1960 - Fot: zbiory Miejskiego Konserwatora Zabytków/fotopolska.eu (3), Janusz Ludwiczak)

ZOBACZ TAKŻE: Trwa termomodernizacja "dziewiątki". W SP26 i SP77 remontują boiska - asflt zastąpi kostka brukowa

ZOBACZ TAKŻE: W "dziewiątce" powstał plac zabaw zbudowany w ramach rządowego programu "Radosna szkoła"

ZOBACZ TAKŻE: Trwa termomodernizacja "dziewiątki". W SP26 i SP77 remontują boiska - asflt zastąpi kostka brukowa