
W 1804 roku przy obecnej ulicy Głogowskiej i Śniadeckich powstał cmentarz żydowski, po likwidacji starego cmentarza, który znajdował się na tzw. Musznej Górze (czyli w okolicach dzisiejszego placu Wolności). W czasie II wojny światowej cmentarz ten został zniszczony przez hitlerowców. Po wojnie część cmentarza zajęły Międzynarodowe Targi Poznańskie. W latach 80., po rozbudowie targów natknięto się na pozostałości szczątków ludzkich, które przewieziono i pochowano w specjalnie wydzielonej kwaterze cmentarza na Miłostowie, oznaczając miejsce pochówku macewami pochodzącymi ze znalezionego miejsca. Cmentarz ten zajmował teren 4 hektarów.
Kilka metrów dalej, przy ulicy Grunwaldzkiej mieściły się dwa inne cmentarze katolickie - Farny i św. Marcina. Groby te istniały do II wojny światowej. Część z nich została ekshumowana i przeniesiona w inne miejsce, pozostałe zostały kompletnie zniszczone.
Pozostajemy na Grunwaldzkiej, ale przenosimy się w pobliże obecnego ronda Jeziorańskiego, dokładnie do Parku Manitiusa (dawniej Parku Zwycięstwa). W 1895 r. na niezabudowanym obszarze poza pierścieniem wewnętrznych fortyfikacji Twierdzy Poznań założono sąsiadujące ze sobą cmentarze ewangelickich parafii św. Pawła ze śródmieścia i św. Łukasza na Jeżycach, sięgające na południe do ul. Taborowej, a od zachodu do ul. Obozowej. Cmentarze powstały na planie pięcioboku. Część należąca do gminy Św. Pawła przybrała formę trójkąta podzielonego na kwartały. W 1896 roku powstała tutaj neogotycka kaplica grobowa z wyodrębnioną kostnicą z czerwonej cegły. Po 1945 roku zakończono pochówki na obu cmentarzach ewangelickich, a w 1952 roku nekropolie zostały przekształcone w park w części północnej, a część południowa została przekształcona w ogródki działkowe, obiekty sportowe i koszary Milicji Obywatelskiej (obecnie Ośrodek Szkolenia Policji).
Park ten znajduje się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego. W 1895 r. na niezabudowanym obszarze poza pierścieniem wewnętrznych fortyfikacji Twierdzy Poznań założono sąsiadujące ze sobą cmentarze ewangelickich parafii św. Pawła ze śródmieścia i św. Łukasza na Jeżycach, sięgające na południe do ul. Taborowej, a od zachodu do ul. Obozowej. Po 1918 r., w związku z wyjazdem większości parafian do Rzeszy, część zbędnego obszaru przeznaczono na ogródki działkowe dla pozostającej w mieście ludności niemieckiej. W grudniu 1944 r. na cmentarzu św. Łukasza został pochowany ks. Paul Blau, ostatni generalny superintendent poznańskiego Kościoła Ewangelicko-Unijnego.
Po 1945 r. cmentarze zamknięto dla pochówków. W 1952 r. (według planu miasta z 1948 r. nastąpiło to już wcześniej) zostały przekształcone w Park Zwycięstwa.
Według dr Marka Rezlera, historyka, biografisty i regionalisty Park Manitiusa dalej jest cmentarzem - znajdują się tutaj groby ewangelików.
– Park ten powstał po 1945 roku, na obszarze cmentarzy dwóch parafii ewangelickich, w okresie, gdy ewangelicy aktywnie funkcjonowali na terenie miasta. W rzeczywistości pochowani tam zmarli nadal spoczywają w tym samym miejscu. Zlikwidowano jedynie nagrobki, splantowano teren i zasiano trawę – zauważa dr Marek Rezler.
Jakie mogą być przyczyny, że wciąż nie ekshumowano tych grobów?
– Od strony technicznej i logistycznej byłaby to operacja niezwykle trudna, długotrwała i kosztowna. Nie zapominajmy, że w grę wchodziłaby ewentualność ekshumacji co najmniej kilkudziesięciu tysięcy szczątków – wskazuje dr Marek Rezler.
Czytelny pozostał układ dawnych alei, obsadzonych drzewami liściastymi, z których na szczególną uwagę zasługują dęby amerykańskie, osiągające znaczne rozmiary. Krzewy występują głównie w strefie oddalonej od ulicy, dolną warstwę zajmują przede wszystkim trawniki.
Nie zachował się tutaj ani jeden nagrobek, przetrwała jednak kaplica cmentarna kościoła św. Pawła, w 1946 r. przekazana jako tymczasowe miejsce nabożeństw parafii ewangelicko-augsburskiej. Kaplica jest neogotycką budowlą wzniesioną w 1896 r. Mimo długoletnich starań o rozbudowę lub budowę nowej kaplicy i domu parafialnego, dopiero po rewindykacji parceli na rzecz parafii, w 2004 r. przy ul. Obozowej poświęcono nowy kościół Łaski Bożej. Na terenie za świątynią zostało upamiętnione miejsce pochówków.
Na zdjęciach:
fot.01 - fragment planu Poznania z 1897 roku
fot.02 - fragment planu Poznania z 1905 roku
fot.03 - fragment planu Poznania z 1911 roku
fot.04 - fragment planu Poznania z 1929 roku
fot.05 - fragment planu Poznania z 1937 roku
fot.06 - fragment planu Poznania z 1940 roku
fot.07 - cmentarz żydowski znajdujący się przy ul. Śniadeckich
(zdjęcie z 1919 r.)
fot.08 - brama prowadząca na cmentarz ewangelicki (1962)
fot.09 - dawny dom grabarza cmentarza ewangelickiego (1962)
fot. 10-24 - Park Manitiusa
Fot: archiwum, Janusz Ludwiczak
ZOBACZ TAKŻE: Nie ma już ich wśród nas... – wspomnienia
ZOBACZ TAKŻE: Cmentarz, na którym spoczywa wielu Łazarzan
ZOBACZ TAKŻE: Grób żydowskiego rabina Akivy Egera opodal Parku Wilsona
Komentarze (0)
Aktualności |
najnowsze | najpopularniejsze |
· Na Łazarzu zebrano ponad pół miliona złotych na walkę z sepsą
(31-01-2023 04:42)
· W łazarskim sztabie WOŚP zebrano już ponad 60 tys. zł na walkę z sepsą
(29-01-2023 15:00)
· Dziś niedziela handlowa
(29-01-2023 08:30)
· Zagrają by "wygrać z sepsą"
(28-01-2023 17:16)
· Na Kolejowej układają już nowe krawężniki, płyty chodnikowe i kostkę w zatokach postojowych
(27-01-2023 02:09)
· Cmentarz Górczyński: Powalone drzewa zniszczyły kilka nagrobków
(22-02-2022 20:24)
· Przy Kolejowej powstanie 15-piętrowy wieżowiec i osiedle z blisko 300 mieszkaniami
(28-03-2022 10:30)
· "Ta dziura jest kluczowa dla wentylacji" – wywiad z projektantem nowego Rynku Łazarskiego
(07-02-2022 01:07)
· Łazarscy radni chcą zlikwidowania postoju taksówek przy Rynku Łazarskim. Zamiast tego ma być ogródek
(15-02-2022 07:30)
· Brakuje 3,9 mln zł, by rozpocząć przebudowę Kolejowej [AKTUALIZACJA]
(01-02-2022 14:33)
Niezapominajka |
sty
do 03-02-2023
Międzynarodowe Targi Poznańskie
"Budma" - Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury "Windoor-Tech" - Międzynarodowe Targi Maszyn, Narzędzi i Komponentów do Produkcji Okien, Drzwi, Bram i Fasad
lut
19:00
Klub Osiedlowy "Krąg" ul. Dmowskiego 37
Wernisaż Wystawy "Prac Malarskich Mieczysława Hofa"
Wstęp wolny
lut
18:00
Klub Osiedlowy "Krąg" ul. Dmowskiego 37
"Rok Wodnego Królika - nowy rok chiński" - spotkanie z astrologiem Jackiem Krygiem
Zaprasza Stowarzyszenie Radiestetów im. Czesława Spychalskiego
lut
19:00
Klub Osiedlowy "Krąg" ul. Dmowskiego 37
"4 Oblicza Miłości" - Spotkanie 2: Miłość erotyczna - o silnym podłożu zmysłowym, przeżywana w ciele
lut
17:30
Klub Osiedlowy "Krąg" ul. Dmowskiego 37
"Taka miłość w sam raz" - Walentynkowe Show słowno-muzyczne w wykonaniu Mojego Teatru
wstęp wolny
Komentarze |
najnowsze | najwięcej |
· Zakaz handlu powinien obowiązywać 365 dni w roku.
(29-01-2023 11:43)
· Jednym słowem kpina. Wiceprzewodnicząca zarządu rady osiedla a totalnie nie ...
(25-01-2023 05:57)
· @Roman Modrzyński, zdaje się, że odpowiadał Pan na moje pytanie. Ale akurat ...
(24-01-2023 20:49)
· @Qshu: No właśne redaktor naczela jak to ująłeś to nie to samo co redaktor ...
(24-01-2023 17:14)
· @Łazarzanin: nie rozumiem pytania, przecież podałem imię i nazwisko o kogo ...
(24-01-2023 16:03)
· Górczyn: Jest już skwer im. Macieja Zawiei (34)
· Brakuje 3,9 mln zł, by rozpocząć przebudowę Kolejowej [AKTUALIZACJA] (20)
· Łazarscy radni chcą zlikwidowania postoju taksówek przy Rynku Łazarskim. ... (18)
· Zarząd Osiedla Św. Łazarz odwołany. Agnieszka Michalak-Pietkiewicz nie ... (16)
· "Nie jestem za tym by upamiętniać pruskich urzędników" – na Kolejowej ... (16)
Ogłoszenia |
· Chcesz pozdrowić sąsiada? Nie wiesz, jak sprzedać samochód lub ...
(25-11-2016 00:00)
Zapisz się na listę mailingową: