Na terenie wsi w XVIII wieku zaczęli osiadać się Bambrzy. Na należących do nich
gruntach wzniesiono opodal dworzec kolejowy i kościół pw.Matki Boskiej
Bolesnej.
W końcu XIX w. powstały pierwsze zakłady przemysłowe, uruchomiono fabrykę maszyn rolnych
(przy ul.Kolejowej) i elektrownie (przu ul.Sczanieckiej).
Zachowaną do dziś pamiątką wiejskiej przeszłości Łazarza jest dom ostatniego sołtysa
wsi Adama Jeskiego przy ul.Głogowskiej 37.
W pierwszych latach XX w. Łazarz był terenem intensywnego budownictwa. Powstała
wówczas m.in. zabudowa ulic w okolicy ul. Matejki, o bogatych formach
eklektycznych oraz w okolicy ul. Małeckiego o nieco skromniejszych formach.
Osiedle św. Łazarz utworzone zostało w XV w. na terenie należącym do dawnego
szpitala św. Łazarza (położonego przy obecnej ul. Niedziałkowskiego). Nazwa
osiedla Św.Łazarz związana jest właśnie ze starym szpitalem, istniejącym
już od lat 60. XVI wieku i kościółkiem Św.Łazarza.
Już w 1569 roku kwestarze, którzy drogą ofiar i jałmużny gromadzić mieli fundusze na budowę szpitala dla biednych zadżumionych.
Już w roku 1571 pierwsze obiekty szpitala bytły gotowe, by potem przez następne kilkmadziesiąt lat pomyślnie rozwijać się i rozbudowywać.
Szpital, którego patronem był św.Łazarz, zarządzany był przez mianowanych przez magistrat poznański prowizorów,
zwanych też ekonomami lub opiekunami. Jak później odnotowano posiadał on silne zaplecze ekonomiczne w postaci folwarku.
Jego ziemie "poczynają się zaraz za szpitalem (...) a kończą u granicy drogi górczyńskiej".
Był to zatem znaczny szmat ziemi, obejmujący część dzisiejszej Wildy i cały Łazarz. Nic dziwnego zatem,
że do pracy angażowano również sezonowych wyrobników wiejskich,
tzw. Ratajów. Mieszkali oni głównie w wiosce miejskiej, po drugiej stronie Warty, od ich profesji zwanej Ratajami.
Od patrona św.Łazarza wzięła się nazwa lazaretów (głównych prowizorycznych szpitalików wojennych) oraz nazwa dzielnicy Poznania.
Z KRONIKI MIASTA POZNANIA - nr 3/1998 ("Święty Łazarz")
W drugiej połowie XVI wieku istniał na terenie dzisiejszej Wildy mały szpitalik i kościółek św. Łazarza. Należały do niego znaczne obszary, ciągnące się aż do drogi prowadzącej do ówczesnej wsi Górczyn. W latach 80 XIX wieku zbudowano nową linię kolejową. Tory przecięły "łazareckie" tereny przynależne Świętemu Łazarzowi na dwie części. Część wschodnia pozostała przy Wildzie, zachodnią dalej nazywano Świętym Łazarzem lub po prostu Nowym Łazarzem. Jeszcze w XIX wieku wieś przekształciła się w odrębną gminę, która miała własnego sołtysa i Radę Gminy. Rada musiała być instytucją prężną, bowiem w niedługim czasie doprowadziła, wespół z władzami Poznania do przyłączenia gminy do miasta. Św. Łazarz stał się dzielnicą Poznania w roku 1900, jednocześnie z Jeżycami i Wildą. Właściwie od początku dzielił się na dwie części. Po wschodniej stronie dawnej drogi prowadzącej z miasta do Górczyna, później ul. Głogowskiej, przeważała niska zabudowa mieszkalna, im bliżej torów, tym bardziej o charakterze wiejskim. Żyli tam, w niewielkich, skromnych mieszkaniach, głównie kolejarze i ich rodziny. Zachodnią stronę ul.Głogowskiej, której oś stanowiła ul. Nowogrodowa, dziś Matejki, nazywano luksusową dzielnicą. Budowane tu kamienice, nadzwyczaj okazałe, o urozmaiconych, pięknych elewacjach, powstawały z myślą o ludziach zamożnych, których stać było na wysokie czynsze, w zamian za olbrzymie, wielopokojowe mieszkania z wszelkimi, jak na owe czasy, wygodami. Płaciło się nie tylko za samo mieszkanie, ale również za nadzwyczaj urokliwą okolicę, bliskość Ogrodu Botanicznego, obecnie parku Wilsona, ciszę i porządek. Prawdopodobnie autorem części przynajmniej koncepcji urbanistycznej Św. Łazarza był Joseph Stübben, wybitny urbanista i architekt, i - o dziwo - niewiele się tu od jego czasów zmieniło.
Ten numer Kroniki Miasta Poznania (3/98) opisuje historię Świętego Łazarza, dzielnicy, która mimo upływu lat wciąż odróżnia się od reszty miasta specyficznym klimatem i niepowtarzalnym urokiem. Łazarz ma swoje miejsca szczególne - park Wilsona z Palmiarnią, kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej ze swoją charakterystyczną, ażurową wieżą, Rynek - które przewijają się we wszystkich wspomnieniach łazarzan. A zebrano w Kronice wspomnienia wielu osób, których nazwiska były kiedyś powszechnie znane każdemu mieszkańcowi dzielnicy. Uzupełniono je wypowiedziami historyków i pięknymi fotografiami. Do rąk Czytelników trafia zatem kolejny, po Chwaliszewie i Śródce, "dzielnicowy" numer kwartalnika. Warto go mieć, bo może służyć poznaniu wielu historii łazarskich, licznych zaułków, o których nie mieliśmy pojęcia, że istnieją, w końcu ludzi, którzy tu żyli i mieszkali przed nami.
Jedną z najbardziej "wielkomiejskich" dzielnic Poznania jest Łazarz lub poprawniej Święty Łazarz. Skąd jej nazwa? Jakie są jej historyczne korzenie? Gdyby takie pytanie zadać obecnym mieszkańcom Łazarza, niewielu potrafiłoby udzielić poprawnej odpowiedzi. Przed stu laty nikt takich wątpliwości nie miał. Prawidłowo kojarzono ją ze starym szpitalem i kościółkiem pw. św. Łazarza. Według wizji z roku 1719 szpital ten, istniejący od lat 60. XVI w., posiadał znaczne obszary ziemi. "Te zaś role poczynają się zaraz od Nowych Ogrodów za szpitalem, a kończą się aż u granicy drogi górczyńskiej, aż do głogu, przy którym ciągnie się droga do Górczyna, a tam się role łazareckie kończą". Droga ta widoczna jest na planie miasta z 1780 roku.
Sytuacja zmieniła się, gdy tory kolejowe przecięły dawne pola "łazareckie". Część terenu znalazła się wtedy w obrębie Wildy, a ziemie położone po zachodniej stronie linii kolejowej zachowały nazwę Św.Łazarz. W XIX wieku Św.Łazarz przekształcił się z wsi miejskiej w odrębną gminę, z własnym sołtysem wybieranym spośród mieszkańców uprawnionych do udziału w wyborach, Rada Gminy, współdziałając z władzami Poznania, które dążyły do ekspansji terytorialnej na zachód, wcześnie rozpoczęła prace nad przystosowaniem tych terenów do włączenia ich w obręb miasta. To ważne wydarzenie nastąpiło w kwietniu 1900 roku.
Istniejąca już wówczas sieć dróg, zwłaszcza droga w kierunku Kościana i na Śląsk, nazwana później ul.Głogowską, określiła w pewnym stopniu nową siatkę ulic - po stronie zachodniej z ul.Nowoogrodową (obecnie Matejki), która łączyła Łazarz z Jeżycami, na wschodzie z jedną z najwcześniej wytyczonych ulic, kają była Alejowa (obecnie Gąsiorowskich). Ulica Graniczna, oddzielająca przed wytyczeniem linii kolejowej Św.Łazarz od Wildy, długo zachowała, podobnie jak ul.Lodowa, swój niemal wiejski charakter. Przebieg tych dwóch ulic zauważył na urbanistycznym kształcie przyszłego Rynku Łazarskiego. Swego rodzaju symbolem dzielnicy Św.Łazarz stał się kościół pw.Matki Boskiej Bolesnej, zwieńczony charakterystyczną ażurową wieżą.
LEPIZORIUM ŚWIĘTEGO ŁAZARZA W POZNANIU XIII-XVI wiek - OBECNA DZIELNICA ŁAZARZ
Leprozorium założono na prawym brzegu rzeki Wildy, poza murami miasta Poznania. Lazaryci posiadali własność ziemi przyległych do leprozorium, z których czerpali dochody na swe utrzymanie. Z latami w pobliżu szpitala pojawiało się coraz więcej osadników-klientów i tak już w XVI w. istniała obok wieś o nazwie Święty Łazarz. Jescze w drugiej połowie XVI w. wzmiankowane są - nie przetrwałe do dziś - Szpital i Kościół Świętego Łazarza, do których należały znaczne obszary, ciągnące się aż do drogi prowadzącej do ówczesnej wsi Górczyn.
W XVIII w. na terenie wsi zaczęli osiedlać się Bambrzy. Na należących do nich gruntach wzniesiono później Kościół Matki Boskiej Bolesnej oraz obecny dworzec kolejowy. Tory przecięły lazareckie tereny przynależne wsi na dwie części. Część wschodnia przypadła Wildzie, zachodnią dalej nazywano Świętym Łazarzem lub Nowym Łazarzem. Pod koniec XIX w. wybudowano tu pierwsze większe zakłady przemysłowe.
W granice Poznania włączony został Święty Łazarz w 1900 r.
Aktualności |
najnowsze | najpopularniejsze |
· Co dalej z budynkiem dawnego kina Olimpia?
(21-03-2025 10:09)
· Anna Jantar in Memoriam
(21-03-2025 09:02)
· Rataje na Rynku Łazarskim
(20-03-2025 10:03)
· Przedszkole nr 90 na Łazarzu zaprasza na „drzwi otwarte”
(20-03-2025 08:51)
· Tramwaje nie pojadą Głogowską. Kolejny rok z rzędu będzie też remontowany węzeł Bałtyk
(20-03-2025 02:19)
· Na Targach i w Parku Manitiusa znajdowały się niegdyś cmentarze
(02-11-2024 09:29)
· Rogale na Św. Marcina {PRZEPIS}
(11-11-2024 09:53)
· Podkoziołek, czyli poznańskie ostatki
(04-03-2025 09:27)
· Nastolatek wyskoczył z wieżowca przy Dmowskiego
(24-05-2024 19:59)
· Pół wieku temu Sczanieckiej przejechał ostatni tramwaj
(12-01-2025 22:07)
Niezapominajka |
mar
18:00
II Liceum Ogólnokształcące ul. Matejki 8/10
XX Koncert Charytatywny - "tak bardzo wierzyMY w nas"
Koncert na rzecz Elżbietańskiego Centrum Pomocy Ubogim
mar
14:30
Inkubator Kultury Pireus ul. Głogowska 35
Warsztaty z gliny dla osób 50+
mar
do 30-03-2025
Międzynarodowe Targi Poznańskie
Festiwal klocków
19:00
Kościół Michała Archanioła ul. Stolarska 7
Pokaz filmu "Błogosławiona: - 80. rocznica śmierci bł. Natalii Tułasiewicz
kwi
do 06-04-2025
Międzynarodowe Targi Poznańskie
Look - targi fryzjerskie
BeautyVision- targi kosmetyczne
Ogłoszenia |
· Chcesz pozdrowić sąsiada? Nie wiesz, jak sprzedać samochód lub ...
(19-08-2005 00:00)
Zapisz się na listę mailingową: