Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Bartoldshof na Bartoldowie z kamienicami dla "niższych" urzędników - ul. Skryta

17-05-2015 16:33   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (7) * Skomentuj

Ulica ta ma 191 metrów długości. Została wytyczona w 1901 roku. Początkowo nazywała się Bartholdstrasse, od nazwy osady Bartoldowo - położonego jeszcze przed 1900 rokiem, między Jerzycami a Łazarzem. Przy arterii tej znajdują się przepiękne, secesyjne kamienice, które w ostatnim czasie zostały odnowione i odrestaurowane. Najstarsza z nich pochodzi z 1905 roku. W siedemdziesiątym odcinku z cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic" zaglądamy na Skrytą.

Ulica Skryta:

• Długość: 191m
• Kod pocztowy: 60-779
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17), najbliższa poczta - AP Poznań (ul. Grunwaldzka 17)
• Ilość budynków: 15
• Najwyższy numer: 15
• Status drogi: gminna/zbiorcza, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Michała Archanioła (ul. Stolarska 7)
• Obwód wyborczy: komisja nr 49, Zespół Szkół Handlowych (ul. Śniadeckich 54/58)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 26 (ul. Berwińskiego 2/4), Gimnazjum nr 33 (ul. Wyspiańskiego 27)
• Policja: Komisariat Poznań-Targi (ul. Śniadeckich), rewir I, rejon dzielnicowych 1

Przepiękne kamieniczki na uboczu

Ulica Skryta ma dokładnie 191 metrów długości. Jest to boczna uliczka, odchodząca na wschód od Matejki, stanowiąc przedłużenie do ulicy Konopnickiej. Układ arterii zbliżony jest do litery Ł.

Bartoldshof na Bartoldowie

Ulica Skryta została wytyczona w 1901 roku. Początkowo nazywała się Bartholdstrasse (Polacy używali nazwy Bartoldshof) - od nazwy osady Bartoldowo - położonego jeszcze przed 1900 rokiem, między Jerzycami [taka była wtedy pisownia - przyp. red.] a Łazarzem, obejmujące teren dzisiejszych ulic Matejki i części Grunwaldzkiej.

Na terenie dawnego podmiejskiego osiedla Bartoldowo powstała w ostatnich latach ubiegłego wieku ulica Skryta, istotnie nieco schowana, skupiająca domy należące do spółdzielni budowlanej urzędników państwowych - pisze Zbigniew Zakrzewski w książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939".

Obecną nazwę ulica Skryta otrzymała 12 kwietnia 1920 roku, jednak 19 lat później, po rozpoczęciu II wojny światowej Niemcy nadali ulicy nowego patrona, którym został Stiller Winkel . Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, w 1945 roku przywrócono pierwotną, polską nazwę ulicy - Skryta.

Pierwsze kamienice powstały w 1905 roku

Przy ulicy Skrytej stoją przepiękne, secesyjne kamienice, które w ostatnim czasie zostały odnowione i odrestaurowane.

Najstarszy dom znajduje się pod numerem 13/14/15, został zbudowany w 1905 roku według projektu architekta Emila Asmusa, autora wielu kamienic w zespole kamienic Johow-Gelände, znajdującego się między ulicami Matejki, Wyspiańskiego, Ułańską i Grottgera. Jak widać secesja dotarła również na Skrytą.

W tym samym roku wybudowana zostały również kamienice pod numerem 7 i 8. W 1910 roku wzniesiono budynek pod numerem 1, 2, 3, 5 i 6. W rejestrze zabytków wpisany jest jeszcze dom pod numerem 9, 10 i 11 - z pierwszej ćwiartki XX wieku.

Zespół domów przy ul. Skrytej zaprojektowali Anton Künzel i Martin Mucha. Kamienice powstały z myślą o "niższych" urzędnikach miasta Poznania.

Jak pisze Dr Hanna Grzeszczuk-Brendel w "Atlasie architektury Poznania" (Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2008): Wprowadzono tu zewnętrzne podwórza, łączące się z malowniczym układem wewnętrznych ulic. Takie rozwiązanie pozwalało uniknąć powszechnie wówczas potępianych oficyn i zapewnić dwustronne doświetlenie mieszkań w bocznych skrzydłach, ułatwiając także ich wentylację. Nieduże, według ówczesnych standardów, mieszkania składały się na ogół z trzech lub czterech pokoi z łazienką i ubikacją, choć były też mniejsze jedno- i dwupokojowe. Ich powierzchnia uniemożliwiała zastosowanie najbardziej popularnego układu pomieszczeń z dużym holem, poprzestano więc na tradycyjnym długim korytarzu. Choć w najciemniejszych narożnikach budynków starano się umieszczać klatki schodowe, łazienki lub inne pomieszczenia gospodarcze, nie we wszystkich mieszkaniach udało się uniknąć narożnikowego ciemnego pokoju berlińskiego.

Tradycyjne są także formy architektoniczne kamienic, z parterem pokreślonym cegłą lub boniowaniem i gzymsem wydzielającym najwyższe piętro; detale architektoniczne zredukowano do prostych nadokienników. Architekci operowali natomiast układem brył, stosując wysunięte ryzality, loggie oraz balkony - dodaje dr Hanna Grzeszczuk-Brendel.

Lokale mieszkalne przy ul. Skrytej posiadały z reguły 3-4 pokoje z węzłem sanitarnym, ale bywały też i kawalerki dla samotnych urzędników.

Ciekawostki:

• układ arterii ulicy przypomina literę Ł.
• Na rogu ulic Matejki i Skrytej znajduje się biuro ogłoszeń, którego nazwa pochodzi od ulicy.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, Poznań, Wyd. Poznańskie, 1985
• Zygmunt Zaleski, "Nazwy ulic w Poznaniu", Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
• Praca zbiorowa, Atlas architektury Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, s.265, ISBN 978-83-7503-058-7
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Map: Biblioteka Uniwersytecka (plany Poznania z 1905, 1910, 1921, 1929, 1940, 1949), Zdj. arch.: fotopolska.eu, Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Mieszkali tu członkowie kolonii francuskiej. Za Niemców Goethego - ulica Konopnickiej

ZOBACZ TAKŻE: Została wytyczona pod koniec XIX wieku, za Niemców zwała się Schillera

ZOBACZ TAKŻE: Początkowo patronował jej Liebig. Szczyty kamienic przypominały fasady XVI-wiecznego zamku

ZOBACZ TAKŻE: Wózek na zakupy zawisł na słupie ogłoszeniowym

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic