Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Do końca lat 20. panował tutaj krajobraz wiejski. Pod "6" stacjonował sztab Armii Wojska Polskiego

09-03-2015 01:23   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (0) * Skomentuj

Ulica ta pojawia się na planie Poznania dopiero w 1935 roku. Wcześniej panował tutaj krajobraz wiejski - występowały pola uprawne, które z czasem przekształciły się w ogródki działkowe. Ulica ta praktycznie nigdy nie zmieniła swojej nazwy z wyjątkiem okresu II wojny światowej, kiedy to hitlerowcy przemianowali ją na Rubensstrasse. W willi pod "szóstką" po wojnie stacjonował Sztab II Armii Wojska Polskiego, który kierował służbą ochrony zachodnich granic Rzeczypospolitej oraz zasiedlaniem i zagospodarowywaniem ziem zachodnich i północnych. W kolejnym odcinku z cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic" zaglądamy na arterię, która łączy Winklera z Hetmańską, a patronuje jej ks. Józef Rogaliński, matematyk, fizyk, założyciel obserwatorium astronomicznego.

Ulica Rogalińskiego:

• Długość: 216 m
• Kod pocztowy: 60-267
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - FUP Poznań 74 (ul. Chociszewskiego 18/20), inna poczta w pobliżu - UP Poznań 74 (ul. Głogowska 132/140)
• Ilość budynków: 16
• Najwyższy numer: 16
• Status drogi: gminna / dojazdowa, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Chrystusa Sługi (ul. Palacza 7)
• Obwód wyborczy: komisja nr 39, Szkoła Podstawowa nr 69 (ul. Jarochowskiego 62)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 69 (ul. Jarochowskiego 62), Gimnazjum nr 53 (ul. Winklera)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 24

Ma ponad 200 metrów długości

Ulica Rogalińskiego ma 216 metrów długości. Prowadzi z południa na północ, łącząc Winklera z Hetmańską. Jest to arteria jednokierunkowa.

Ponad 80-letnie wille

Przy ulicy tej znajduje się 16 budynków, głównie wille jedno i dwupiętrowe. Najstarsze domy znajdują się pod numerami: 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 14 i 15 - wszystkie wille zostały zbudowane w latach 30. XX wieku.

Do końca lat dwudziestych panował tutaj krajobraz wiejski

Między Głogowską a Arciszewskiego, tam gdzie do końca lat dwudziestych panował nie zamącony krajobraz wiejski, zaczęło się niebawem rozwijać duże zgrupowanie okazałych willi. Pierwsze tego rodzaju zabudowę otrzymały ulice Biedrzyckiego i Winklera. Wkrótce potem wyrosły wille wzdłuż ulic: Cybulskiego, Nehringa, Rogalińskiego i Arciszewskiego - pisze Zbigniew Zakrzewski w swojej książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939".

I faktycznie. Dopiero na planie Poznania z 1929 r. pojawiają się tutaj ogródki działkowe. Wcześniej występowały tylko pola uprawne. Ulica Rogalińskiego pojawia się dopiero na planie Poznania w 1935 roku.

W czasie wojny patronował jej Rubens

Ulica ta praktycznie od samego początku zwie się Rogalińskiego. Jedynie podczas II wojny światowej hitlerowcy przemianowali ją na Rubensstrasse.

Peter Paul Rubens (1577-1640) był Flamandem i jednym najwybitniejszych artystów epoki baroku, zajmował się malarstwem i rysunkiem. Jego najsłynniejsze dzieła to "Zdjęcie z krzyża", "Wniebowzięcie NMP", "Helena Fourment z dziećmi", "Ukrzyżowanie", "Trzy Gracje" czy "Ostatnia Komunia Św. Franciszka z Asyżu". Wywarł olbrzymi wpływ m. in. na malarstwo angielskie i francuskie XVIII w., a także na romantyków. Jego najwybitniejszymi uczniami i współpracownikami byli: Jacob Jordaens, Antoon van Dyck, Frans Snyders, Jan Brueghel (młodszy), Jan Fyt, Abraham van Diepenbeeck, Jan Wildens, David Teniers, Daniel Seghers, Adriaen Brouwer, Erasmus Quellinus, Cornelis Schut, Theodoor van Thulden, Lucas van Uden i inni.

Namalował ponad 2 tysiące obrazów. W swojej twórczości skupił takie cechy epoki jak: wybujałość, żywiołowość, dynamikę, niepokój i zmysłowość. Oprócz dzieł religijnych malował także portrety kobiece. W czasie pobytu w Hiszpanii wykonywał kopie dzieł Tycjana.

W willi pod "szóstką" stacjonował sztab Armii Wojska Polskiego

Przy ul. Rogalińskiego 6 stacjonował po wojnie Sztab II Armii Wojska Polskiego, który kierował służbą ochrony zachodnich granic Rzeczypospolitej oraz zasiedlaniem i zagospodarowywaniem ziem zachodnich i północnych. Informuje o tym tablica, którą odsłonięto 1985 roku, w 40. rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem przez Społeczeństwo Dzielnicy Poznań-Grunwald.

Ulica księdza, fizyka, matematyka i astronoma

JÓZEF ROGALIŃSKI - ksiądz - jezuita, prałat kapituły poznańskiej, matematyk, fizyk, teoretyk wojskowości, astronom i kaznodzieja. Założyciel obserwatorium astronomicznego w Poznaniu, rektor Akademii Wielkopolskiej (później Akademia Lubrańskiego). Studiował prawo, teologię i filozofię w Rzymie, następnie nauki fizyczne i matematyczne w Paryżu.

Urodził się 20 listopada 1728 r. w Jurkowie (pow. Kościan), jako syn Antoniego Rogalińskiego herbu Łodzia (sędzia ziemski wschowski), i Heleny z Rogalińskich. W wieku 17 lat wstąpił (15 sierpnia 1746 w Krakowie do jezuitów, nowicjat odbył u Św. Szczepana (do roku 1748). Początkowo studiował (1748-1751) filozofię w Jarosławiu. Przez kilka następnych lat (1751-1754) był nauczycielem kolejno 3 szkół zakonnych: Brześć Litewski (rok szkolny 1751/1752, nauczanie początków i gramatyki), Toruń (1752/1753, gramatyka) i Kalisz (1753/1754, poetyka). Jesienią (październik) roku 1754 zostaje wysłany na 3-letnie studia teologiczne do rzymskiego Collegium Romanum. Po ukończeniu studiów działał w Poznaniu, jako przełożony muzeum i obserwatorium astronomicznego, które prawie w całości zostało wybudowane i wyposażone przez rodzinę Rogalińskich. Od 1762 zajmował się reformą szkolnictwa. W roku 1765 złożył mu wizytę w obserwatorium słynny szwajcarski uczony Leonhard Euler, który uznał je za najlepiej wyposażone w Polsce. Uważany jest za twórcę poznańskiego ośrodka badań fizyczno-matematycznych. Rogaliński był prekursorem bezpłatnych wykładów publicznych, na które obok uczniów Akademii Lubrańskiego i Kolegium Jezuickiego uczęszczali również mieszkańcy miasta, szczególnie rzemieślnicy. Tematyką wykładów była fizyka doświadczalna. Organizował również "popisy", podczas których uczniowie omawiali wynalazki techniczne i ich zastosowanie.

Po likwidacji zakonu jezuitów w roku 1773 i ich poznańskiej szkoły Józef Rogaliński został rektorem Akademii Wielkopolskiej, którą starał się podnieść do rangi uniwersytetu. Po połączeniu przez Komisję Edukacji Narodowej tej szkoły z Akademią Lubrańskiego został zwolniony ze stanowiska, uzyskując jednak roczną pensję.

W 1790 roku był członkiem Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej dla województwa poznańskiego i powiatu poznańskiego.

Jest autorem 4 ksiąg podręcznika fizyki doświadczalnej. Za ten podręcznik otrzymał od króla Stanisława II Augusta Order Świętego Stanisława.

Zmarł 6 listopada 1802 r. we Wschowie. Jego nagrobek znajduje się w poznańskiej Farze.

Ciekawostki:
Ul. ks. Józefa Rogalińskiego znajduje się również we Wschowie.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, Poznań, Wyd. Poznańskie, 1985
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne
  
  

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Stoją tu wille z lat 30. XX wieku. Za Niemców zwała się Wendelinstrasse

ZOBACZ TAKŻE: Najstarszy budynek powstał ok. 1920 roku. "Panował tutaj krajobraz wiejski" - ul. Cybulskiego

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic