Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ekologia, zieleń i przyroda, Ciekawostki

Miał nosić imię pułkownika Wade - pl. Wyspiańskiego

02-11-2014 09:15   Janusz Ludwiczak

Wybitny poeta i malarz patronuje temu miejscu od 1928 roku. Do końca 2008 r. znajdowała się tutaj stacja paliw. Na 95. rocznicę Powstania Wielkopolskiego skwer ten miał otrzymać imię pułkownika Harrego Wade, jednego z zapomnianych bohaterów Powstania Wielkopolskiego. W kolejnym odcinku z cyklu "Spacer po Łazarz - patroni naszych ulic" opisujemy ostatni skwer - plac Wyspiańskiego.

Jeden z najmniejszych placów w Poznaniu, ma trójkątny kształt

Plac Stanisława Wyspiańskiego położony jest przy skrzyżowaniu ulic Matejki i Wyspiańskiego. Skwer ten powstał na początku XX wieku, kiedy zaczęły powstać pierwsze kamienice w ramach zespołu mieszkaniowego Johow-Gelände, znajdującego się w obrębie ulic Matejki, Wyspiańskiego, Ułańskiej i Grottgera. Oficjalną nazwę nosi od 1928 roku.

Miejsce to zbliżone jest do trójkąta równoramiennego, którego boki - długości wynoszą 76, 70 i 58 metrów.

Na placu Wyspiańskiego znajduje się przystanek autobusowy linii nr 64 w kierunku os. Kopernika. W pobliżu mieści się delegatura Urzędu Miasta, a naprzeciwko, w willi przy ul. Berwińskiego 5, siedziba Radia Merkury.

W jego sercu znajdowała się stacja benzynowa

W latach 80. na placu Wyspiańskiego powstała stacja paliw CPN, później sieci Orlen, która działała do końca 2008 roku. Stacja zniknęła dopiero po dwóch latach. Tyle czasu zajęło usunięcie pozostałości po tej stacji paliw.

Stacja przy ul. Wyspiańskiego została zamknięta na wniosek Urzędu Regulacji Energetyki, który nie przedłużył koncesji na prowadzenie stacji. Wobec zaistniałej sytuacji postanowiono zlikwidować stację. W związku z tym koncern wystosował stosowny wniosek o pozwolenie na rozbiórkę terenu - tłumaczyła w lutym 2011 r. Joanna Pietrak z Biura Prasowego koncernu Orlen.

Miał zyskać swój przedwojenny wygląd

W 2011 roku Rada Osiedla Święty Łazarz chciała przywrócić dawny, przedwojenny wygląd placu Wyspiańskiego.

Mieszkańcy zwrócili się do mnie, aby ten teren po dawnej stacji benzynowej zagospodarować w lepszej formie. Występują tam negatywne zjawiska związane z drobnymi kradzieżami oraz niezbyt odpowiednim zachowaniem się osób, które na tych ławeczkach tam przesiadują. Jest propozycja, aby odtworzyć stan, taki jak był przed wojną, kiedy teren był odgrodzony, ładne obsadzony drzewami i krzewami. Będziemy chcieli rozmawiać na ten temat z Zarządem Zieleni Miejskiej, jaka jest możliwość realizacji tego zadania i jakie są koszta z tym związane. Wystosujemy też zapytanie do Wydziału Gospodarki Komunalnej, jaki jest stan prawny tego terenu, na którym znajdowała się stacja benzynowa - mówił Wojciech Wośkowiak, Radny Miasta Poznania i Przewodniczący Rady Osiedla Święty Łazarz.

W tym samym roku udało się zamontować kamery monitoringu, które obejmują swoim zasięgiem plac Wyspiańskiego. W 2012 r. przeprowadzono rewitalizację skweru. Plac Wyspiańskiego zyskał nową zieleń, ogrodzenie, alejki z kostki brukowej. Niestety w obawie przed "pijakami" zlikwidowano ławki. Prace przeprowadziło wyłonione w przetargu przez Zarząd Zieleni Miejskiej Biuro Handlowe Agnieszka Klepaczewska ze Swarzędza. Rewitalizacja placu Wyspiańskiego kosztowała 23 tysiące złotych - środki te pochodziły z budżetu Rady Osiedla Św. Łazarz.

Pułkownik Wade miał zastąpił Wyspiańskiego

Na 95. rocznicę Powstania Wielkopolskiego skwer przy zbiegu ulic Wyspiańskiego i Matejki miał otrzymać imię pułkownika Harrego Wade, który sprawił, że Ignacy Paderewski mógł przyjechać do Poznania. Sprawą tą zainteresował się nawet ambasador Wielkiej Brytanii, jednak do dziś płk Wade nie został uhonorowany.

Inicjatorem upamiętnienia jednego z bohaterów Powstania Wielkopolskiego jest Tomasz Łuczewski, mieszkaniec Łazarza, konsultant historyczny, pracujący przy książkach beletrystycznych, dramatach, filmach fabularnych, których akcja dzieje się w Poznaniu i Wielkopolsce. Sprawą tą zainteresował się również ambasador Wielkiej Brytanii, który spotkał się z prezydentem Poznania.

Pułkownik Harry Wade jechał wraz z Paderewskim pociągiem z Gdańska do Poznania. W trakcie podróży Niemcy nie chcąc zgodzić się, by Paderewski dotarł do Poznania zatrzymali pod Rogoźnem pociąg i nakazali mu pojechać do Warszawy inną drogą. Tylko interwencja pułkownika Wade, który oświadczył, że w Poznaniu czekają na niego członkowie misji wojskowej i zagroził, że uniemożliwienie jego przyjazdu do Poznania spowoduje skandal dyplomatyczny spowodowało, że Niemcy w końcu wyrazili zgodę by pociąg z Paderewskim jechał dalej. Można uznać, że gdyby nie interwencja pułkownika, być może powstanie nie wybuchłoby 27 grudnia 1918 r. - wskazuje Tomasz Łuczewski, konsultant historyczny, pracujący przy książkach beletrystycznych, dramatach, filmach fabularnych, których akcja dzieje się w Poznaniu i Wielkopolsce.

Imię pułkownika Harrego Wade miał w 95. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego otrzymać plac znajdujący się przy zbiegu ulic Wyspiańskiego i Matejki. Na to nie zgodzili się jednak urzędnicy. Komisja Opiniodawcza ds. Nazewnictwa Ulic w Poznaniu uznała, że plac Wyspiańskiego jest nazwą historyczną od 1928 roku. Rada Osiedla Św. Łazarz zaproponowała więc, by imię płk Wade otrzymał skwer przed budynkiem Poczty Głównej przy ul. Głogowskiej i w pobliżu Dworca Zachodniego. Niestety do dziś płk Wade nie został uhonorowany.

Patronem poeta i malarz

STANISŁAW WYSPIAŃSKI -polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli. Jako pisarz związany z dramatem symbolicznym. Tworzył w epoce Młodej Polski. Bywa nazywany czwartym wieszczem polskim.

Urodził się 15 stycznia 1869 r. w Krakowie. Na przełomie 1884 i 1885 oraz 1887–95 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie głównie u W. Łuszczkiewicza i J. Matejki (również z nim współpracował), także 1887–90 i 1896–97 — historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Początkowo zajmował się głównie malarstwem. Ulubioną techniką Wyspiańskiego był pastel (m.in. wizerunki dzieci, autoportrety), którą zaczął stosować w Paryżu (w tym też okresie pojawiły się u Wyspiańskiego objawy alergii na farby olejne). Ważne miejsce w jego dorobku zajmowały projekty witraży i polichromii wnętrz; 1890–91 wykonał wraz z Matejką i Mehofferem kartony do witraży (zrealizowane później) i polichromii (nie zrealizowane) do kościoła Mariackiego w Krakowie. Opracowywał projekty dekoracji wnętrz (np. siedziby Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie, m.in. witraż Apollo 1904–05), mebli i tkanin, oraz projekty architektoniczne.

W dziedzinie literatury stał się największym oprócz romantyków twórcą dramatu, zwłaszcza tragedii. Inspiracji dla swych utworów szukał w konkretnych wydarzeniach (Wesele, wystawione 1901), w dziełach sztuki traktowanych jak wyzwanie, z którym trzeba sie zmierzyć, i sytuacji społeczno-politycznej (Wyzwolenie, wystawione i wydane 1903, Akropolis). Nawiązywał do podstaw europejskiej cywilizacji: do Biblii (Daniel, wystawiony 1907), do antyku (Meleager 1899; Protesilas i Laodamia 1899, wystawienie 1903 z udziałem Modrzejewskiej; Achilleis 1903; Powrót Odysa 1907), do najdawniejszych dziejów Polski (Legenda 1898, 2. wersja 1904, wystawiona 1905 Lwów; Bolesław Śmiały, wydany i wystawiony 1903; Skałka 1907). Dramaty współczesne ujął w klasyczną formę tragedii (Klątwa 1899, wystawiona 1909; Sędziowie 1907). Najważniejszym problemem jego twórczości były próby odczytania istotnych treści literatury romantycznej, która ukształtowała świadomość społeczną Polaków w XIX w. i jednocześnie polemika z uproszczonym, schematycznym rozumieniem tej tradycji, zmienianej przez ideologizujące interpretacje w język martwych symboli.

Najważniejszym dramatem i zarazem dziełem teatralnym Wyspiańskiego było Wesele, twórczo wykorzystujące poetykę symbolizmu, ukazujące gorzki obraz bezsiły społeczeństwa krępowanego podwójną niewolą — politycznego ucisku i bezwładu narodowej tradycji. Zmarł 28 listopada 1907 roku w Krakowie. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.

Ciekawostki:
Plac Stanisława Wyspiańskiego znajduje się jeszcze w Malborku. W Krakowie znajduje się park, który nosi imię tego wybitnego polskiego poety i malarza. Z kolei we Wrocławiu znajduje się Wybrzeże Stanisława Wyspiańskiego, a w Świnoujściu Osiedle im. Wyspiańskiego. Wyspiański jest patronem ulic w prawie 230 polskich miastach i mniejszych miejscowościach.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Encyklopedia PWN
• lazarz.pl - materiały własne

Fot: Janusz Ludwiczak, zdjęcia archiwalne: Zbiory Miejskiego Konserwatora Zabytków oraz Biblioteka Uniwersytecka

ZOBACZ TAKŻE: Płk Wade, który przyczynił się do wybuchu Powstania Wlkp. będzie patronem pl. Wyspiańskiego?

ZOBACZ TAKŻE: Rozpoczęła się rewitalizacja placu Wyspiańskiego

ZOBACZ TAKŻE: Plac Wyspiańskiego zyska swój przedwojenny wygląd?

ZOBACZ TAKŻE: Stacja benzynowa wyburzona, w jej miejscu powstał parking

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic