Portal lazarz.pl szanuje prywatność swoich czytelników i przetwarza tylko te dane osobowe, które są niezbędne do prawidłowego świadczenia usług informacyjnych jakie oferuje.
Strona wykorzystuje pliki cookies. Mogą Państwo określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w waszej przeglądarce.
Klikając poniższy przycisk zgadzają się Państwo na przetwarzanie zbieranych przez portal lazarz.pl danych osobowych w zakresie i na warunkach opisanych w naszej
Polityce Prywatności.
Wyrażenie zgody jest dobrowolne, ale może być konieczne w celu wykonania niektórych usług.

Zgoda

Została wytyczona za Prusaków na Wzgórzu Św. Łazarza. Początkowo patronował jej sołtys Łazarza - .:LAZARZ.PL->poznański portal dzielnicowy:. Łazarz w z@sięgu myszki
Została wytyczona za Prusaków na Wzgórzu Św. Łazarza. Początkowo patronował jej sołtys Łazarza
06-08-2014 12:49   Janusz Ludwiczak
Ulica ta ma prawie pół kilometra długości. Została wytyczona za Prusaków na Wzgórzu Św. Łazarza - ogródku rozrywkowym. Nazwa tej ulicy była zmieniana kilkukrotnie. Na początku, w czasach pruskich aż do wybuchu I wojny światowej ulica ta nosiła imię Adama Jeske, pełniącego funkcję ostatniego sołtysa wsi Święty Łazarz. Najstarszy budynek przy tej arterii powstał w 1899 roku. W kolejnym odcinku z cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic" wędrujemy ulicą Niegolewskich.

Ulica Niegolewskich:

  • Długość: 476 m
  • Kod pocztowy:
    • 60-234 (od 1 do 13 niep.),
    • 60-232 (od 6 do 20 parz.),
    • 60-233 (od 15 do 33 niep.),
    • 60-231 (od 22 do 30 parz.),
    • 60-229 (od 32 do 34 parz.)
    • 60-228 (numer 36)
  • Urząd pocztowy: obszar doręczeń i najbliższa poczta - FUP Poznań 2 (Rynek Łazarski 7)
  • Ilość budynków: 32
  • Najwyższy numer: 36
  • Status drogi: gminna/zbiorcza, układ uzupełniający
  • Komunikacja miejska: brak
  • Parafia:
    • ul. Niegolewskich 1, 3, 5 - Matki Boskiej Bolesnej (ul. Głogowska 97)
    • ul. Niegolewskich 2-4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 13A, 14, 15, 15a, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 28A, 28b, 28c, 29, 30, 30a, 30b, 31, 32, 33, 34, 36 - Św. Anny (ul. Limanowskiego 13/Matejki)
  • Okręg wyborczy: II (Łazarz-Stary Grunwald-Jeżyce-Ogrody)
  • Obwód wyborczy:
    • ul. Niegolewskich 18, 20, 22, 24, 26, 28, 28A, 28b, 28c, 30, 30a, 30b, 32, 34, 36 - komisja nr 44, Zespół Szkół Gimnazjalno-Licealnych (ul. Wyspiańskiego 27)
    • ul. Niegolewskich 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 13A, 14, 15, 15a, 16, 17, 19, 21, 23 - komisja nr 45, Szkoła Podstawowa nr 26 (ul. Berwińskiego 2/4)
    • ul. Niegolewskich 1, 2-4, 3, 5 - komisja nr 46, Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 37)
  • Obwód szkół:
    • ul. Niegolewskich 1, 2-4, 3, 5 - Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13), Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 37)
    • ul. Niegolewskich 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 13A, 14, 15, 15a, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 28A, 28b, 28c, 29, 30, 30a, 30b, 31, 32, 33, 34, 36 - Szkoła Podstawowa nr 26 (ul. Berwińskiego 2/4), Gimnazjum nr 33 (ul. Wyspiańskiego 27)
  • Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 32, 33


Z Rynku Łazarskiego na Arenę

Ulica Andrzeja i Władysława Niegolewskich ma 476 metrów długości. Jest jednokierunkowa i prowadzi z zachodu na wschód, łącząc Jarochowskiego z Rynkiem Łazarskim. Krzyżuje się z nią pięć ulic (Jarochowskiego, Bogusławskiego, Kasprzaka/Matejki, Głogowska i Rynek Łazarski). Przy arterii tej znajdują się głównie, kamienice w stylu secesyjnym.


Początkowo patronował jej sołtys Łazarza, za komuny zwała się Engla

Okazuje się, że nazwa ulicy była zmieniana kilkukrotnie.

Na początku, w czasach pruskich aż do wybuchu wojny ulica ta nosiła imię Adama Jeske, pełniącego funkcję ostatniego sołtysa wsi Święty Łazarz.

Drugim patronem ulicy był Max Immelmann, zwany "Orłem z Lille", niemiecki pilot, żyjący w latach 1890-1916. W czasie I wojny światowej arteria ta nazywała się Immelmannstrasse.

Obecnych patronów - Andrzeja i Władysława Niegolewskich ulica ta otrzymała 5 stycznia 1920 r. W okresie okupacji przywrócono pierwotną nazwę ulicy - Adama Jeske.

Na początku lat 50. aż do zakończenia ustroju komunistycznego nosiła nazwę Samuela Engla. Engel był działaczem Związku Młodzieży Komunistycznej, dobrowolnie wykonał wyrok na informatorze policji - Łuczaku. Po ujęciu przez policję został osądzony jako terrorysta polityczny - stracony w wieku lat 20, zgodnie z obowiązującym wtedy polskim prawem.

Od 1990 roku ulicy tej patronują znów Andrzej i Władysław Niegolewscy.


Została wytyczona za Prusaków na Wzgórzu Św. Łazarza - ogródku rozrywkowym

Ulicę wytyczono jeszcze w latach zaboru pruskiego po części na terenie dawnego parku rozrywkowego, na którym mieściła się sala koncertowa. Topograficznie określano ten teren jako Wzgórze Św. Łazarza - pisze Zygmunt Zaleski w książce "Nazwy ulic w Poznaniu" (Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926).

Ogródek rozrywkowy, który zajmował pokaźną część parceli pomiędzy ulicami: Niegolewskich, Jarochowskiego i Limanowskiego nazywał się Wilhelmshöhe, przez Polaków określany był właśnie jako Wzgórze Św. Łazarza. Wejście na ten teren prowadziło ulicą Niegolewskich. W ogrodzie znajdowała się restauracja z miejscem na scenę, altana, pergole, kwietniki i klomby. Odbywały się tam spotkania różnych organizacji, wybory władz samorządowych dzielnicy, amatorskie przedstawienia teatralne i zabawy. W 1908 r. na Wzgórzu Św. Łazarza urządzono Wystawę Przemysłową.

Do 1918 roku stanowiła granicę, na której kończyła się mieszkalna zabudowa Górnego Łazarza. Do dzisiaj w zwartej zabudowie północnej pierzei ulicy jest przerwa, przez którą można dostać się do wnętrza kwartału, gdzie po 1945 roku zbudowano dwa bloki i przedszkole.


Znani mieszkańcy

Jednym z najbardziej znanych mieszkańców tej ulicy był profesor socjologii Florian Znaniecki, który mieszkał pod "ósemką". Pochodził z Kujaw. Kładł specjalny nacisk na związki socjologii z wartościami humanistycznymi, a przeciwstawiał się kształtowaniu jej zadań i metod na modłę nauk przyrodniczych.

Mieszkali tu również Florian Barciński - geograf gospodarczy, Feliks Pohorecki - profesor, wykładowca, naukowiec, kustosz Archiwum Państwowego oraz Bożena Stelmachowska - etnograf.


Najstarszy budynek wzniesiono w 1899 roku

Pod numerem 29 mieści się willa, w której zlokalizowano poradnię przyszpitalną. Jest to najstarszy budynek przy tej ulicy, który wzniesiono w 1899 roku. Dwa lata później wybudowano pierwszą kamienicę - pod "szóstką", która składa się z domu, oficyny i murowanego budynku piekarni. Ok. 1905 r. powstały domy pod numerami: 9, 14 (arch. Roger Sławski i Stanisław Suwalski), 24 (arch. z kręgu Leona Eckerta) i 26. W 1906 roku powstała kamienica pod numerem 18, według projektu architekta Paula Pitta. Rok później zakończyła się budowa budynków pod numerem 16 i 20. Z lat 1910-1915 pochodzą też kamienice pod numerem 1, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 22, 27, 33 i 34.


Kamienica zbudowana w pół roku. Poręcze balkonów z rur gazowych

Spacer po ulicy Niegolewskich rozpoczynamy od kamienicy znajdującej się pod numerem 36 i na narożniku Jarochowskiego 16. Została ona zbudowana w latach 1928-1929 według projektu Władysława Czarneckiego dla pracowników Banku Komunalnego. Projekt był pierwszą poznańską realizacją inspirowaną awangardowymi kierunkami w architekturze. Budynek ten miał zasłonić szczytowe ściany sąsiednich kamienic. Wybudowano go w rekordowym czasie pół roku, do użytku oddano go tuż przed otwarciem PeWuKi.

Nowoczesnego charakteru nadaje elewacji powiązanie trójdzielnych okien poziomymi podcięciami tynku i listwami opierzeń oraz mocno zaznaczona linia gzymsu koronującego, którego cień podkreśla prostotę bryły o płaskim dachu. W partii narożnej zaplanowano uskok wypełniony platformami balkonów: na pierwszym piętrze o pełnej, stopionej z licem parteru balustradzie, na dwóch wyższych kondygnacjach o ażurowych barierkach z rur gazowych. Dwie sąsiednie osie od strony ul. Jarochowskiego wypiętrzono nadbudówką strychu zaakcentowaną masztem. Cztero- i trzypokojowe mieszkania odznaczały się wysokim standardem.
Najważniejszymi zmianami wobec pierwotnego stanu są dziś: oszklenie balkonu pierwszego piętra i likwidacja poziomych ramek międzyszybowych w większości okien
- piszą Hanna Grzeszczuk-Brendel i Lech Ławicki w "Atlasie architektury Poznania" (Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008).


Kolonia willowa z końca XIX wieku

Naprzeciwko, pod numerem 33 znajduje się jedna z czterech zachowanych willi, należących obecnie do Domu Zakonnego Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Początkowo w miejscu tym mieścił się tutaj klasztor Karmelitek Bosych. Poznańskie karmelitki, po wysiedleniu przez pruskie władze ze swojego domu przy ul. Wieżowej, w 1875 roku znalazły się w Krakowie. Do Poznania powróciły w 1920 roku i nabyły od księżnej Marii Bogdanowej Ogińskiej willowy budynek przy ul. Niegolewskich 23.

W czasie okupacji Niemcy urządzili w pomieszczeniach klasztornych szkołę muzyczną. W latach 40. i 50. XX wieku znajdował się tu Miejski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1945-1947 w ogrodzie pod murem przy ulicy Bogusławskiego, tzw. "ścianą śmierci" rozstrzeliwano więźniów, a zwłoki zakopywano na miejscu. Na pierwsze szczątki ofiar natrafiono w 1955 roku, a w latach 1960-1961 podczas prowadzenia prac przy budowie pralni szpitalnej odkryto mogiły zbiorowe.

Dzięki staraniom Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Oddział Wielkopolska w 1991 roku przeprowadzono prace ekshumacyjne. W sumie od strony ul. Bogusławskiego i Niegolewskich odnaleziono 28 szkieletów oraz 40 czaszek.

We wrześniu 2008 roku na murze, przy bramie Szpitala Św. Rodziny z udziałem m. in. byłych więźniów, którym udało się przeżyć i wydostać z miejsca kaźni, odsłonięto tablicę pamiątkową.


Kamienica ze smokami

Przy ul. Niegolewskich 34 ok. 1902 r. zbudowano kamienicę według projektu Oskara Hoffmanna. Powierzchnię frontowej elewacji z wyszukanym detalem pokryto jasnożółtą klinkierową okładziną, pokrywając fragmenty ścian sgraffitową ornamentyką (motyw fantazyjnych smoków i elementów roślinnych).


Kamienica z pelikanem, lwami i sentencją In arte voluptas, w której mieszkał rosyjski kompozytor i skrzypek Konstanty Antoni Gorski

Za skrzyżowaniem z ul. Matejki, pod numerem 24 jeszcze przed I wojną światową, w 1905 roku wzniesiono stylistyczną kamienicę, która posiada intrygującą dekorację fasady, na którą składają się: półplastyczne wyobrażenia pelikana, dwa lwy w antytetycznym układzie i morskie koniki w dekoracji szczytu. Pośrodku umieszczono kartusz z inicjałami E.K. (w 1914 r. kamienica należała do rentierki Ewy Krakauer) i łacińską sentecję „In arte voluptas”. Na fasadzie umieszczona została tablica Konstantego Antoniego Gorskiego, skrzypka i kompozytora działającego głównie w Rosji, który mieszkał tu w latach 1922-1924.


Zielona perła

Przy zbiegu ul. Matejki 40, 41, 41a i Niegolewskich 18 od kilku lat stoi pusta, siedmiokondygnacyjna kamienica. Kilkukrotnie dochodziło w niej do pożarów. Ogień najczęściej zaprószali bezdomni. W lutym 2010 roku w budynku tym znaleziono nawet zwłoki 51-letniego mężczyzny.

Spółka Matejki Street Limited planowała remont kamienicy i urządzenie w niej apartamentów. Na planach jednak się skończyło. Inspektorowi budowlanemu, konserwatorowi zabytków, a później prokuraturze nie udało się skontaktować z obecnymi właścicielami budynku, którymi okazało się być dwóch Irlandczyków.

W 2011 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego zlecił zabezpieczenie i zamurowanie wejść na parterze i piętrze kamienicy, tak by do budynku nie dostawali się bezdomni, młodzież, amatorzy mocnych trunków i niepowołane osoby. W końcu "Zielona perła" została zajęta przez komornika.

Rok później odbyła się już druga licytacja, podczas której budynek można było kupić za 4,4 mln zł (wcześniej wartość oszacowano na 6,6 mln zł). Niestety nikt się nie zgłosił, z transakcji wycofali się ostatni kupcy, mimo iż wcześniej wykazywali zainteresowanie ofertą. Kamienicę przejął za długi bank.


Stolarska 2 bis?

Przy ul. Niegolewskich 14 znajduje się kamienica z ok. 1910 r., o której ostatnio jest bardzo głośno. Ostatni lokatorzy tego budynku nękani są przez tzw. "czyścicieli". W połowie lipca państwo Molgowie zeznawali w sądzie w charakterze świadków. W tym czasie tzw. "czyściciele" próbowali wykurzyć lokatorów. Ekipa budowlana próbowała zamurować wejście do budynku.

Na miejsce została wezwana policja. Przybyli również anarchiści, którzy powstrzymali robotników przez zamurowaniem wejścia. Gdy przybyli funkcjonariusze, na miejscu nie było żadnych robotników.

W lutym mieszkanie Anastazji Molgi, która jest członkinią zarządu Wielkopolskiego Stowarzyszenia Lokatorów i działaczką na rzecz obrony prześladowanych lokatorów zostało kompletnie zalane wodą.

Kamienica przy ul. Niegolewskich 14 jest własnością biznesmena Grzegorza Liberkowskiego. Zarządca budynku wystawił ją na sprzedaż za 4,5 milionów złotych. Tymczasem państwo Molga mogą w kamienicy tej mieszkać do końca października 2016 r.

Przypomnijmy, że "czyściciele" kilka lat temu wykurzyli mieszkańców pobliskiej kamienicy również przy ul. Niegolewskich, ale pod numerem 20.


Kamienice wzniesione przez jedną z najbogatszych rodzin na Łazarzu - Suwalskich

Po stronie północnej znajduje się kompleks kamienic pod numerami 6-16, wzniesiony w pierwszej dekadzie XX wieku przez jedną z najbogatszych rodzin na Łazarzu - państwa Suwalskich. Obiekty te powstały według projektu Stefana Suwalskiego. Wszystkie elewacje są ukształtowane w sposób niezwykle plastyczny. Ryzality, wykusze, balony, loggie, naczółki oraz wykroje okien z ich obramieniami wespół z wybujałym neobarokowym ornamentem tworzą mocne światłocieniowe kontrasty.


Kamienica właściciela cegielni

Uwagę przykuwa monumentalna fasada kamienicy pod "ósemką", która na samym początku XX wieku została wybudowana dla Jana Suwalskiego, właściciela cegielni. Przy projekcie zastosowano klinkierową białą okładzinę z fragmentami tynkowymi, na które nałożono dekorację ornamentalną. Z wielkim rozmachem potraktowano osie fasady, ujmując wnęki balkonowe w półkolumny dźwigające belkowanie i szczyt.


Bar Pomorski

Na rogu kamienicy przy zbiegu ul. Niegolewskich 5 i Głogowskiej 85 znajdowała się niegdyś restauracja prowadzona przez Władysława Zygmanowskiego. Później mieścił się tutaj Bar Pomorski. Przed wojną właścicielem tej posesji i pobliskiej pod numerem 1 był kupiec Henryk Heinrich, który wynajął ją Józefowi Lewandowskiemu. Prowadził on skład węgla i drewna.


Patronują jej bracia

ANDRZEJ NIEGOLEWSKI - pułkownik Wojska Polskiego, uczestnik kampanii napoleońskich, ziemianin, działacz społeczny.
Urodził się 12 listopada 1787 r. w Bytyniu k. Szamotuł. W 1806 r. wstąpił do gwardii honorowej Napoleona, w pierwszych miesiącach 1807 r. w ramach kampanii pomorskiej walczył m.in. pod Tczewem i Gdańskiem.
Od połowy 1807 r. był w pułku szwoleżerów gwardii Napoleona, w trakcie kampanii hiszpańskiej w 1808 r. uczestniczył w słynnej szarży w wąwozie Somosierra (30 XI 1808 r.). W 1809 r. uczestniczył w wojnie polsko-austriackiej, w czasie kampanii rosyjskiej 1812 r. był oficerem ordynansowym Napoleona, rok później walczył m. in. w bitwie narodów pod Lipskiem (16-19 X 1813 r.).
Po zakończeniu wojen napoleońskich osiadł w Niegolewie (powiat nowotomyski), a potem we Włościejewkach k. Śremu, działając w sejmie prowincjonalnym. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym, dowodząc pułkiem jazdy sandomierskiej i walcząc m. in. w bitwie pod Iganiami (10 IV 1831 r.).
Za udział w powstaniu więziony przez Prusaków w twierdzy Cosel, po odbyciu kary wrócił do działalności parlamentarnej, dając się poznać jako gorliwy obrońca praw języka polskiego w zaborze pruskim. W dobie Wiosny Ludów 1848 r. agitował na rzecz powstania. Zmarł 18 lutego 1857 r. w Poznaniu, pochowany został w grobach rodzinnych w Buku. W 1923 r. jego prochy przeniesiono do Krypty Zasłużonych przy poznańskim kościele św. Wojciecha.

WŁADYSŁAW NIEGOLEWSKI - liberalny polityk, prawnik, powstaniec styczniowy. Urodził się 12 września 1819 we Włościejewkach koło Śremu. Był uczestnikiem powstań 1846 i 1848 r., współzałożyciel i wiceprezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1848 wchodził w skład Komitetu Narodowego w Poznaniu. Jako członek polskiej delegacji występował w obronie spraw polskich w parlamencie we Frankfurcie. W 1849 bronił znanego adwokata Krotowskiego-Krauthofera, oskarżanego przez władze pruskie o udział w powstaniu z 1848. Wielokrotnie sprawował mandat poselski w sejmie pruskim (1849-1852, 1858-1861, 1867-1884), był także posłem do parlamentu niemieckiego (od 1871).
Przeciwstawiał się germanizacji. Wypowiadał się w obronie języka polskiego w szkołach i urzędach wielkopolskich, domagał się poszanowania odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W latach 1859-1860 wykrył prowokację prezydenta policji pruskiej, który upozorował w Poznaniu spisek antypruski. Zmarł 19 marca 1885 r. w Poznaniu.


Ciekawostki:

  • Ulica Niegolewskich znajduje się również w Opalenicy. W mieście Lubliniec znajduje się również ulica Niegolewskich, ale Kazimierza i Wiktorii.
  • Ulica ta pięciokrotnie zmieniała nazwę: Jeskego - Immelmannstrasse - Niegolewskich - Jeskestrasse - Engla - Niegolewskich.
  • Na przełomie czerwca i lipca przeprowadzono remont chodników. W ramach inwestycji wartej prawie 170 tys. zł wymieniono stare płyty chodnikowe na nową kostkę brukową na odcinku od ul. Bogusławskiego do ul. Kasprzaka - strona południowa oraz na odcinku od ul. Kasprzaka do ul. Głogowskiej.


Opracowanie na podstawie - źródła:

  • Wikipedia
  • Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, Poznań, Wyd. Poznańskie, 1985
  • Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
  • Andrzej Pazder, "Poznań. Przewodnik po Zabytkach i Historii", Wydawnictwo Miejskie, 2010.
  • Miesięcznik Parafii Matki Boskiej Bolesnej
  • "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
  • System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
  • wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
  • lazarz.pl - materiały własne


R E K L A M A

Komentarze (2)

27-02-2015 14:39:51
Ryhor
Tym razem w moim komentarzu pojawił się błąd. Oczywiście kompozytor, o którym pisałem nazywał się Konstanty Gorski. Przepraszam za tę literówkę.
27-02-2015 12:57:10
Ryhor
W tekście poświęconym kamienicy przy ul. Niegolewskich 24 wkradł się błąd. Konstanty Gorki (1859-1924), który mieszkał tu wraz z rodziną w latach 1922-1924 był polskim (a nie jak napisano w tytule - rosyjskim) kompozytorem i skrzypkiem. I choć 40 lat swojego życia spędził w Imperium Rosyjskim (m.in. w Tbilisi i Charkowie), to zawsze podkreślał, że jest Polakiem (o czym dobitnie świadczy jego muzyka).
Aktualności
R E K L A M A
Niezapominajka
04

kwi

do 07-04-2024
Międzynarodowe Targi Poznańskie
"Poznań Motor Show" - targi motoryzacyjne
TTM - Targi Techniki Motoryzacyjnej

07

kwi

Poznań * Łazarz
Wybory samorządowe

12

kwi

do 14-04-2024
Międzynarodowe Targi Poznańskie
"Poznań Run Expo" - targi sportowe: bieg | aktywność | motywacja

14

kwi

Poznań * Łazarz
16. Poznań Półmaraton

20

kwi

11:00
Młodzieżowy Dom Kultury nr 3 ul. Jarochowskiego 1
Konkurs Piosenki Przedszkolnej

[ wszystkie ]

Komentarze
Ogłoszenia
Newsy na Twoją skrzynkę!
Zapisz się na listę mailingową:
Twój e-mail: