Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Początkowo patronował jej Liebig. Szczyty kamienic przypominały fasady XVI-wiecznego zamku

27-07-2013 18:11   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (5) * Skomentuj

Najstarsze budynki pochodzą z 1905 roku. Ulica ta została wytyczona w 1903 roku. Początkowo nosiła nazwę Liebiga. W domu pod numerem czwartym ulokował się adwokat dr Stanisław Hejmowski. Szczyty i zakończone hełmami wykusze przypominały fasady XVI-wiecznego zamku. Patronem tej ulicy jest polski malarz epoki romantyzmu - w cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic" ulica Grottgera.

Ulica Grottgera:

• Długość: 265 m
• Kod pocztowy: 60-757 (od nr 1 do 10), 60-758 (od 11 do końca)
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17), najbliższa poczta - AP Poznań (ul. Grunwaldzka 17)
• Ilość budynków: 23
• Najwyższy numer: 16
• Status drogi: gminna / lokalna, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Michała Archanioła (ul. Stolarska 7)
• Okręg wyborczy: II (Łazarz-Stary Grunwald-Jeżyce-Ogrody)
• Obwód wyborczy: komisja nr 50 i 51, II Liceum Ogólnokształcące (ul. Matejki 8/10)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 26 (ul. Berwińskiego 2/4), Gimnazjum nr 33 (ul. Wyspiańskiego 27)
• Policja: Komisariat Poznań-Targi (ul. Śniadeckich), rewir I, rejon dzielnicowych 2

265 metrów wzdłuż kamienic zabudowanych przez Johowa i Asmusa z 1905 roku

Ulica Grottgera znajduje się w północnej części Łazarza. Ma 265 metrów długości i prowadzi z zachodu na wschód, łącząc Matejki z Ułańską. Jest to ulica jednokierunkowa, krzyżuje się z Chełmońskiego i Kossaka.

Kamienice zostały zbudowane na początku XX wieku i stanowią zespół mieszkaniowy Johow-Gelände, który znajduje się w obrębie ulic Matejki, Wyspiańskiego, Ułańskiej i Grottgera.

Najstarsze budynki znajdują się pod numerami: 1, 4/4A, 5 i 16, pochodzą z 1905 roku (arch. Emil Asmus). Z kolei domy pod numerami 11, 12, 13 i 14 są najmłodsze, zbudowano je w latach 40. XX wieku.

Początkowo patronował jej Liebig. Osiedlili się tutaj profesorowie i urzędnicy

Ulica ta została wytyczona w 1903 roku. Początkowo nosiła imię Liebiga (botanika), aż do 15 listopada 1919 roku, kiedy to przemianowano ją na Grottgera. Za Niemców ulica nazywała się Liebigstrasse.

"Przy ul. Grottgera, uformowanej na krańcu ogrodu botanicznego [obecnie Parku Wilsona - przyp. red.] osiedlili się podobnie jak na ulicy Matejki profesorowie uniwersyteccy, przemysłowcy, przedstawiciele zawodów wolnych, urzędnicy" - czytamy w książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939" Zbigniewa Zakrzewskiego.

Z kolei Marcin Libicki w swoim przewodniku po Poznaniu pisze:
"Wraz z ul. Matejki - ówczesną ul. Nowoogrodową jako osią tej części Łazarza - postępowała szybko zabudowa ulic sąsiadujących. Tereny te zwane były potocznie "Johow-Gelände" od nazwiska ich właściciela, bardzo młodego architekta ur. w 1879 r., który wspólnie ze starszym o 7 lat Emilem Asmusem projektował, a przynajmniej miał wpływ istotny na projektowane tu domy".

Pod czwartym ulokował się adwokat dr Stanisław Hejmowski. Szczyty i zakończone hełmami wykusze przypominały fasady XVI-wiecznego zamku

"Dom pod drugim przypomina profesora Stanisława Kasznicę, który tak jasno i rzeczowo wykładał prawo administracyjne na Uniwersytecie Poznańskim [obec. UAM - przyp. red.]. Nie raz gościłem w domu pod trójką, należącym do przybyłem tu z Wileńszczyzny Joanny Łastowskiej. Ciekawe toczono tam dyskusje o filozofii, religii, kulturze, sztuce. Bywali tam przedstawiciele grupy poetyckiej Prom: poeta Eugeniusz Morski i tłumacz z literatury francuskiej Allan Kosko. W karnawale odbywały się tu wieczorki taneczne. Przy Grottgera pod czwartym ulokował się zdolny adwokat i prawy człowiek, dr Stanisław Hejmowski. Pod ósmym zamieszkała pochodząca spod Inowrocławia Maria Szmytówna, asystentka katedry farmacji Hrynakowskiego. Pod trzynastym mieszkał ekonomista Brunon Sikorski, działacz ruchu kupieckiego, człowiek o rozległych zainteresowaniach gospodarczych i historycznych" - wspomina Zbigniew Zakrzewski w książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939".

"Dom przy ul. Grottgera 5 zbudowany z pewną modyfikacją planów domów ulicy Matejki - zastosowano tu koncepcję cofniętego frontu przypominające nieco późniejsze budynki Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Śniadeckich i Mottego - dawało to wrażenie pewnej kameralności głównej fasady flankowej przez boczne skrzydła, a wysokie neorenesansowe szczyty i zakończone hełmami wykusze - wieże przypominały fasady XVI-wiecznego zamku wokół dziedzińca" - czytamy z kolei w przewodniku po Poznaniu autorstwa Marcina Libickiego.

Patronem malarz romantyzmu

ARTUR GROTTGER - urodził się 11 listopada 1837 w Ottyniowicach (Отиневичі - wieś na Ukrainie, 48 km na południowy-wschód od Lwowa). Jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim, ilustrator, rysownik, autor cyklu "kartonów" o powstaniu styczniowym.

Pierwszych lekcji rysunku udzielał mu jego ojciec. W wieku 11 lat został oddany na naukę do pracowni lwowskiego malarza Jana Maszkowskiego, gdzie na długie lata zaprzyjaźnił się z jego synem, Marcelim. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie oraz w latach 1855-1858 w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu i w tym mieście spędził większą część życia (1854-1865). W tym okresie artysta współpracował z wieloma czasopismami wiedeńskimi takimi jak "Museestunden", "Waldheim's Illustierte Zeitung" oraz "Waldheim's Illustierte Blatter", a także z polskim czasopismem "Postęp" Józefa Osieckiego, którego stał się w 1863 roku redaktorem naczelnym.

W czasie Powstania Styczniowego Artur Grottger zaangażował się w pomoc uchodzącym z zaboru rosyjskiego powstańcom. Dnia 23 grudnia 1863 roku w wiedeńskim mieszkaniu artysty został aresztowany jeden z Polaków podejrzewany o działalność spiskową w Krakowie. Austriacy wytoczyli Grottgerowi proces, a cesarz Franciszek Józef cofnął mu stypendium artystyczne, w wyniku czego artysta popadł wkrótce w biedę i w lipcu 1865 roku zmuszony został do opuszczenia Wiednia.

Z powodu nieustannych tarapatów finansowych, towarzyszących mu przez całe życie, wędrował po Galicji od dworu do dworu, zarabiając na życie rysowaniem i malowaniem obrazów o przygodnej, nieraz banalnej tematyce. Stworzył w tym okresie również najdoskonalsze cykle rysunków wykonanych czarną i białą kredką na kartonach. Choć nigdy nie widział powstania styczniowego, był autorem rysunków przedstawiających sceny z tego wydarzenia: Polonia (1863) i Lithuania (1864-1866); szkice do Polonii i innego cyklu – Warszawa – stworzył jeszcze w trakcie pobytu w Wiedniu.

W 1866 r. na balu w lwowskim Towarzystwie Strzeleckim poznał 16-letnią Wandę Monné. Gwałtowna miłość polskiej patriotki i mającego jeszcze tylko dwa lata życia przed sobą malarza (której przeciwna była rodzina Wandy), obfitująca w wiele romantycznych spotkań (m. in. w sierpniu 1866 r. w Grybowie) i długich, afektowanych listów, nie mogła zostać spełniona. Artur w nadziei na osiągnięcie sukcesu wyjechał do Paryża, gdzie – chory na gruźlicę – zdołał zakończyć cykl Wojna, który sprzedał austriackiemu cesarzowi Franciszkowi. W grudniu 1867 roku, nękany płucnymi krwotokami, opadający z sił, został wysłany przez lekarzy do słynnego uzdrowiska Amelies-les-Bains w francuskich Pirenejach, gdzie zmarł w wieku zaledwie 30 lat 13 grudnia 1867 roku. Zwłoki artysty sprowadziła do Lwowa w dniu 4 lipca 1868 roku jego narzeczona i pochowała go na Cmentarzu Łyczakowskim w miejscu, które kiedyś podczas wspólnego spaceru Grottger wybrał.

Ciekawostki:

• przedłużeniem arterii do ulicy Wojskowej jest alejka prowadząca przez kompleks City Park.
• pod numerem 15 znajduje się ośrodek szkolenia kierowców
• latem zeszłego roku stare i nierówne płyty chodnikowe zostały zastąpione betonową kostką "pozbrukową". Remont chodnika kosztował ZDM 171,8 tys. zł.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, Poznań, Wyd. Poznańskie, 1985
• Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
• Marcin Libicki "Poznań. Przewodnik" Gazeta Handlowa, 1997.
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne
  
  

Zdjęcie archiwalne: Biblioteka Uniwersytecka UAM, 1909 r., Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Stare i nierówne chodniki na Grottgera przechodzą do historii

ZOBACZ TAKŻE: Mieściło się tutaj kino i stacja pogotowia - ulica, której patronuje malarz

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic