Wydarzenia, Rady Osiedli, Nasze sprawy, Mieszkania i nieruchomości, Komunikacja, Ekologia, zieleń i przyroda, Ciekawostki

Płk Wade, który przyczynił się do wybuchu Powstania Wlkp. będzie patronem pl. Wyspiańskiego?

07-06-2013 01:47   Janusz Ludwiczak

Być może na 95. rocznicę Powstania Wielkopolskiego patronem skweru przy zbiegu ulic Wyspiańskiego i Matejki zostanie pułkownik Harry Wade, który sprawił, że Ignacy Paderewski mógł przyjechać do Poznania. Rada Osiedla Św. Łazarz zaopiniowała pozytywnie propozycję zgłoszoną przez Tomasza Łuczewskiego, pomysłodawcę, mieszkańca Łazarza, konsultanta historycznego, pracującego przy książkach beletrystycznych, dramatach, filmach fabularnych, których akcja dzieje się w Poznaniu i Wielkopolsce. Sprawą tą zainteresował się nawet ambasador Wielkiej Brytanii, który w piątek spotka się z prezydentem Poznania.

Podczas majowej sesji Rady Osiedla Św. Łazarz zaopiniowała pozytywnie propozycję nadania skwerowi znajdującemu się przy zbiegu ulic Wyspiańskiego i Matejki imienia pułkownika Wada, zgłoszoną przez jednego z mieszkańców.

Chciałbym zaproponować Państwu rozważenie nadania imienia pułkownika Wada, wskazanemu przez Państwa skwerowi znajdującemu się w naszej dzielnicy. Pułkownik Harry Wade jechał wraz z Paderewskim pociągiem z Gdańska do Poznania. W trakcie podróży Niemcy nie chcąc zgodzić się, by Paderewski dotarł do Poznania zatrzymali pod Rogoźnem pociąg i nakazali mu pojechać do Warszawy inną drogą. Tylko interwencja pułkownika Wade, który oświadczył, że w Poznaniu czekają na niego członkowie misji wojskowej i zagroził, że uniemożliwienie jego przyjazdu do Poznania spowoduje skandal dyplomatyczny spowodowało, że Niemcy w końcu wyrazili zgodę by pociąg z Paderewskim jechał dalej. Można uznać, że gdyby nie interwencja pułkownika, być może powstanie nie wybuchłoby 27 grudnia 1918 r. - uważa Tomasz Łuczewski, konsultant historyczny, pracujący przy książkach beletrystycznych, dramatach, filmach fabularnych, których akcja dzieje się w Poznaniu i Wielkopolsce.

Rada Osiedla Św. Łazarz przekazała już sprawę Geopozowi, który sprawdzi, czy pułkownik Wade może być patronem skweru przy zbiegu ulic Wyspiańskiego i Matejki.

Na spotkanie naszej Rady Osiedla przyszedł mieszkaniec, który zaproponował nam upamiętnienie zapomnianej postaci pułkownika Wade, który odegrał dosyć ważna rolę w przeddzień wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Dzięki niemu Ignacy Paderewski mógł przyjechać do Poznania. Myślę, że zbliżająca się 95. rocznica jest to niezwykle ciekawa i cenna inicjatywa. Cieszymy się, że sprawa ta zyskała zainteresowanie ze strony brytyjskiej. W piątek w Poznaniu będzie gościł ambasador Wielkiej Brytanii - mówi Wojciech Wośkowiak, Radny Miasta Poznania i przewodniczący Rady Osiedla Św. Łazarz.

W 2004 roku ówczesny ambasador uczestniczył w uroczystości odsłonięcia tablicy prof. Zygalskiego, która została odsłonięta z inicjatywy Rady Osiedla Św. Łazarz. Przemianowanie placu Wyspiańskiego na plac im. płk Wade nie wiązałoby się z żadnymi kosztami. Przy obecnym placu Wyspiańskiego nie ma żadnych mieszkańców i danych adresowych. W tej chwili nasza uchwała jest już rozpatrywana w Geopozie pod względem formalno-prawnym czy plac może to imię nosić. Jeżeli nie, to będziemy szukać innej lokalizacji na terenie Łazarza. Myślę, że jest to dobre miejsce, chociażby ze względu na bliskość dworca i kamienicy, w której mieszkał prof. Zygalski - dodaje Wojciech Wośkowiak, przewodniczący Rady Osiedla Św. Łazarz.

Rozmowa z Tomaszem Łuczewskim, pomysłodawcą.

Kim był pułkownik Harry Wade?
Jest to zapomniany bohater Powstania Wielkopolskiego. W opracowaniach, książkach poświęconych Powstaniu Wielkopolskiemu mówi się o tym, że była misja wojskowa, mówi się o Marszałku Fochu, ale nie mówi się o tych mniej ważnych postaciach, czyli członkach tej misji wojskowej. W momencie kiedy płk Wade z Paderewskim wybiera się do Poznania jeszcze tej misji nie ma. On jest członkiem delegacji wojskowej, która jedzie do stolicy Wielkopolski, żeby zapoznać się sytuacją w mieście jeszcze przed wybuchem powstania. W trakcie podróży Niemcy pod Rogoźnem zatrzymują pociąg wiozący Paderewskiego. Nie chcą się zgodzić na to, żeby Paderewski wjechał do Poznania, ponieważ czują, że może być to niebezpieczne z ich punktu widzenia. Płk Wade przekonuje Niemców, że on do Poznania dotrzeć musi jako członek międzynarodowej misji wojskowej i wybuchnie skandal, gdy nie zostanie przepuszczony. Po kilku godzinach Niemcy wyrażają zgodę na przejazd pociągu. Dzięki temu Paderewski przyjeżdża do Poznania.
Nie tylko sam fakt pomocy Paderewskiemu przy przyjeździe do Poznania jest tu ważny. W połowie stycznia 1919 roku, czyli dwa tygodnie po wybuchu Powstania Wielkopolskiego płk Wade pisze do ministra spraw zagranicznych Zjednoczonego Królestwa raport na temat sytuacji w Poznaniu i Wielkopolsce. Raport ten powoduje zmianę o 180 stopni stanowiska brytyjskiego wobec Powstania.
Dotarłem ostatnio do źródła, które twierdzi, że płk Wade wymyślił podstęp z grypą hiszpanką, na którą rzekomo zachorował Paderewski. W Poznaniu tej grypy nie było, ale hiszpanka już swoje żniwo zebrała w innych częściach Europy, wszyscy się bardzo bali tej choroby. Dzięki temu Paderewski nie był inwigilowany przez Niemców i mógł swobodnie przebywać w hotelu Bazar.
Pułkownik Wade urodził się w 1873 roku w Pekinie. Jego ojciec był sinologiem. W 1888 roku przeniósł się wraz z rodziną do Anglii i rozpoczyna naukę w szkole, do której uczeszczał również Winston Churchil. Później idzie do wojska, służy jako porucznik, potem awansuje na majora, aż w końcu zostaje pułkownikiem. W czasie I wojny światowej staje się równiez dyplomatą, jest atache wojskowym w Danii, a potem członkiem misji. Pracuje w Lidze Narodów i Sądzie Światowym. Do swojej emerytury w 1937 roku działa na rzecz Ligi Narodów. Po II wojnie światowej bierze udział w procesach norymberskich, jak również pracuje przy komisji badawczej ONZ.

Skąd Pan czerpie wiedzę i skąd zainteresowanie osobą płk Wade?
Byłem konsultantem historycznym przy produkcji filmu "Hiszpanka". Jestem konsultantem historycznym pracującym przy książkach beletrystycznych, dramatach, filmach fabularnych, których akcja dzieje się w Poznaniu i Wielkopolsce. Jedną z postaci występujących w filmie jest pułkownik Harry Wade, ale jako postać trzecioplanowa.
Pracując przy tym filmie stwierdziłem, że jest to doskonała okazja, by ożywić związki poznańsko-wielkopolsko-brytyjskie, żeby o Powstaniu Wielkopolskim mówiło się w całej Polsce, ale również w Anglii. Wiem, że zainteresowanie ambasadora Wielkiej Brytanii jest duże. Z tego, co udało mi się ustalić, w Polsce jest tylko jedna ulica Churchila, nie ma prawie ulic, skwerów i placów, które nosiłyby imiona Brytyjczyków.

Dlaczego należy upamiętnić płk Wade właśnie w Poznaniu?
Gdyby nie płk Wade, to Powstanie Wielkopolskie mogłoby wybuchnąć zupełnie w innych okolicznościach i w innym czasie. Pozwolił Paderewskiemu swobodnie poruszać się po Poznaniu, i sprawił, że nie był on inwigilowany przez Niemców. Dzięki jemu raportowi zmieniła się postawa Brytyjczyków. 95. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego to doskonała okazja, by tego zapomnianego bohatera upamiętnić.

Czy plac Wyspiańskiego to odpowiednie miejsce?
Przemianowanie ulicy w centrum miasta wiąże się z kosztami, zmianą adresów. Skwer ma kilka zasadniczych plusów. To miejsce ma ciekawą architekturę wokół, nawiązującą do tamtych czasów, czyli przełomu XIX i XX wieku. Aranżując ten skwer możemy nawiązać do istniejącego na Cytadeli cmentarza lotników angielskich. Nie w każdym mieście w Polsce są takie cmentarze. Plac to miejsce dość reprezentacyjne, w pobliżu jest Park Wilsona, którego patronem jest osoba spoza Polski. Poza tym plac Wyspiańskiego znajduje się blisko dworca, czyli miejsca, do którego płk Wade przyjechał razem z Paderewskim. Tak więc myślę, że to dobry pomysł.

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Lejek Łazarski przekształcił się w Skwer im. Kazimierza Nowaka {POSŁUCHAJ}

ZOBACZ TAKŻE: Mistrz Paderewski przyjechał na Dworzec Letni

ZOBACZ TAKŻE: Mieszkańcy Łazarza oddali hołd Powstańcom Wielkopolskim

ZOBACZ TAKŻE: Rozpoczęła się rewitalizacja placu Wyspiańskiego

ZOBACZ TAKŻE: Na ulicy Jarochowskiego pojawi się więcej drzew?