Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Po stronie północnej zachowały się budynki dawnego tartaku parowego - ulica Gąsiorowskich

02-06-2013 21:52   Janusz Ludwiczak

Ulica ta ma troje patronów. Wytyczona została w XIX wieku, gdy Łazarz nie był jeszcze dzielnicą Poznania, a wsią z własnym sołtysem. Początkowo nazywała się Alejową, za czasów niemieckich - Alleestrasse, natomiast podczas okupacji hitlerowskiej - Hegendorferstrasse. Najstarsze budynki pochodzą z końca XIX wieku. Po stronie północnej zachowały się budynki dawnego tartaku parowego. Pod "siódemką", na narożniku z ul. Kolejową oraz przy zbiegu z ul. Małeckiego w 1913 roku powstał Poznański Zakład Ortopedyczny, którego fundatorem są Bronisław Gąsiorowski i jego pasierbica Helena. Szpital ortopedyczny funkcjonował tutaj do końca października 2010 roku. W tym roku skończyłby 100 lat.

Ulica Gąsiorowskich:

• Długość: 176 m
• Kod pocztowy: 60-703 (nr nieparzyste), 60-704 (nr parzyste)
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń i najbliższa poczta - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17)
• Ilość budynków: 14
• Najwyższy numer: 12
• Status drogi: gminna / zbiorcza, układ podstawowy
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Michała Archanioła (ul. Stolarska 7)
• Okręg wyborczy: II (Łazarz-Stary Grunwald-Jeżyce-Ogrody)
• Obwód wyborczy:
  • Gąsiorowskich 7, 8, 9, 10, 11, 12 - komisja nr 48, Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13)
  • Gąsiorowskich 2, 3, 4, 5, 5a, 6- komisja nr 49, Zespół Szkół Handlowych (ul. Śniadeckich 54/58)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13), Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 38)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 31

Łączy Głogowską z Kolejową

Ulica Heleny, Bronisława i Ludwika Gąsiorowskich ma 176 metrów długości, przebiega w kierunku południowo-wschodnim, łącząc Głogowską z Kolejową. Ulica krzyżuje się z również z ul. Małeckiego.

Wcześniej Alejowa, za Niemców Alleestrasse

Ulica została wytyczona jeszcze w XIX wieku, gdy Łazarz nie był jeszcze dzielnicą Poznania, a wsią z własnym sołtysem. Jest jedną z najwcześniej wytyczonych ulic "Dolnego" Łazarza. Początkowo nazywała się Alejową, za czasów niemieckich - Alleestrasse, natomiast podczas okupacji hitlerowskiej - Hegendorferstrasse. 5 stycznia 1920 roku patronem tej ulicy zostali Helena, Bronisław i Ludwik Gąsiorowscy.

"Ulica Gąsiorowskich czci swą nazwą fundatorów powstałego tu w 1912 roku zakładu leczniczego Bronisława i jego adoptowaną córkę Helenę Gąsiorowskich, właścicieli dóbr Bytynia oraz zasłużonego lekarza społecznika Ludwika Gąsiorowskiego" - pisze Zdzisław Zakrzewski w książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939".

Najstarsze budynki pochodzą z końca XIX wieku. Po stronie północnej zachowały się budynki dawnego tartaku parowego

Południowa strona ulicy, przerwana wylotem ul. Małeckiego jest zabudowana trzypiętrowymi domami mieszkalnymi z przełomu XIX/XX w. o dość przeciętnej architekturze.

Po stronie północnej do dziś zachowały się budynki dawnego tartaku parowego Treugotta Girbiga (który był również przedsiębiorca budowlanym i nieopodal, przy ul. Kanałowej 17, w 1895 roku wzniósł okazałą kamienicę) i innych mniejszych zakładów.

Kamienice pod numerem 8, 9 i 12 zostały zbudowane w latach 90. XIX wieku. Budynki pod numerem 5/5A, 10 i 11 powstały ok. 1910 roku.

Szpital, który w tym roku skończyłby 100 lat

Pod "siódemką", na narożniku z ul. Kolejową oraz przy zbiegu z ul. Małeckiego w 1913 roku powstał Poznański Zakład Ortopedyczny, początkowo należący do Caritasu. Szpital ten powstał dzięki hojności Bronisława Saturnina Gąsiorowskiego i Heleny Gąsiorowskiej, która od urodzenia była kaleką. Darczyńcy powierzyli kierowanie zakładem dr med. Ireneuszowi Wierzejewskiemu.

"Zakład ten stawiło Towarzystwo Charitas z sumy dwóch milionów marek złotych, ofiarowanych przez Helenę Gąsiorowską z Nicei, właścicielkę dóbr bytyńskich" - pisze Zdzisław Zakrzewski w książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939".

Poznański Zakład Ortopedyczny rozpoczął działalność 3 kwietnia 1913 roku, w budynku gruntownie przebudowanym z dawnej willi fabrykanta Napoleona Urbanowskiego.

"Celem zakładu jest leczenie niezdolnych do pracy kalek by uczynić ich zdolnymi do zarobkowania - czyli z żebraków stworzyć dodatnich członków narodu, a co najważniejsze, wyleczyć okaleczałą dziatwę, aby ją uchronić od trwałego kalectwa, aby kiedyś nie pozostała ciężarem dla państwa i społeczeństwa" - czytamy w jednym z archiwalnych dokumentów szpitala.

Dziesięć lat później na bazie Zakładu Ortopedycznego powstała pierwsza w Polsce Klinika Ortopedyczna pod kierownictwem dr Ireneusza Wierzejewskiego. W placówce tej wykształciło się wielu znanych i cenionych w Polsce ortopedów, m.in. prof. W. Dega, prof. F. Raszeja, doc. J. Wolszczan czy dr H. Cetkowski. Po śmierci prof. Ireneusza Wierzejewskiego Katedrę Ortopedii objął prof. Franciszek Raszeja.

Po II wojnie światowej szpital rozpoczął swoją działalność 26 lutego 1945 roku pod nazwą Miejski Szpital Ortopedyczny im. Ireneusza Wierzejewskiego.

W latach 1965 - 1985 szpital został rozbudowany i zmodernizowany. Liczba łóżek zwiększyła się do 105. Powstały też dwa nowe pawilony szpitala, w których zlokalizowano przyszpitalną poradnię, część administracyjną, kolejny magazyn i aptekę.

Dwa lata później w budynku przylegającym do szpitala utworzono laboratorium oraz rehabilitację i odział fizykoterapii. W 1994 roku po siedmiu latach starań i budowy otwarto Salę Intensywnego Nadzoru Pooperacyjnego. Rok później sala została wyposażona w nowoczesny sprzęt medyczny, m.in. respiratory, monitory i defibrylatory.

Równocześnie lecznica została przemianowana na Wielkopolskie Centrum Ortopedii i Chirurgii Urazowej.

Ciekawostką jest też to, że na budynku szpitala znajduje się tablica:
W szpitalu tym, w latach 1912 – 1930 pracował i działał gen. Prof. dr Ireneusz Wierzejewski (1881-1930) założyciel i pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i reumatologicznego i kierownik pierwszej w Polsce kliniki ortopedycznej. Twórca Polskiego Czerwonego Krzyża oraz redaktor naczelny Naukowych Pism Medycznych. Powstaniec wielkopolski. W 50. rocznicę utworzenia Towarzystwa tablicę tę ufundowali pracownicy szpitala.

Wielkopolskie Centrum Ortopedii i Chirurgii Urazowej z początkiem listopada 2010 roku zostało przeniesione do Szpitala Wojewódzkiego przy ul. Lutyckiej. Dzięki temu wielkopolski Urząd Marszałkowski zaoszczędził kilka milionów złotych rocznie. W szpitalu przy ul. Gąsiorowskich znajdowały się trzy oddziały urazowo-ortopedyczne: kobiecy, męski i dziecięcy. Opiekę nad pacjentami sprawował zespół trzech anestezjologów i pięciu pielęgniarek. Obecnie gmach pryz ul. Gąsiorowskich 7 jest wystawiony na sprzedaż.

Troje patronów ulicy

BRONISŁAW SATURNIN GĄSIOROWSKI (1830-1902) - syn Ignacego Gąsiorowskiego i Eufrozyny Niegolewskiej, właściciel dóbr Bytyń w Poznańskiem, jego pasierbica Helena Kisielnicka.

HELENA GĄSIOROWSKA

LUDWIK GĄSIOROWSKICH (1807-1863) - lekarz, historyk medycyny, powstaniec 1831 i 1848 r.

Ciekawostki:

• Jedna z nielicznych arterii, na których latarnie zwisają nad jezdnią na linach zaczepionych na budynkach po obu stronach ulicy.
• Ulica Gąsiorowskich znajduje się tylko w Poznaniu.
• Przy wylocie na ul. Głogowską znajduje się Poznańskie Centrum Biznesu. Biurowiec powstał w 1998 roku i liczy 8 500 m kw., z czego 5 513 m2 stanowi powierzchnia biurowa. W części podziemnej znajduje się parking na prawie 40 samochodów.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1985
• "Poznań. Przewodnik po zabytkach i historii", red. meryt. i oprac. tekstów Janusz Pazder, Poznań, Wydawnictwo Miejskie, 2003
• strona internetowa Urzędu Miasta Poznania
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Fot: Janusz Ludwiczak, zdjęcia archiwalne: Jan Kurek

ZOBACZ TAKŻE: Szpital ortopedyczny na Gąsiorowskich kończy działalność, za trzy lata obchodziłby 100-lecie

ZOBACZ TAKŻE: Szpital ortopedyczny wyprowadzi się z Gąsiorowskich

ZOBACZ TAKŻE: Znikają nowo posadzone drzewa

ZOBACZ TAKŻE: Ulicą Kolejową będzie jeździć autobus - z Dworca Zachodniego na Górczyn

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic