Jednogłośnie na początku kwietnia Sejm przyjął ustawę o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego poprzez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Za przyjęciem ustawy było 438 posłów, nikt nie był przeciw, jednie poseł Lidia Gądek z PO wstrzymała się od głosu.

Zgodnie z ustawą nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie będą mogły upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, jak określono "za propagujące komunizm uważa się także nazwy odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944-1989".

Samorządy będą miały 12 miesięcy od ogłoszenia ustawy na konsultacje z mieszkańcami i zmianę nazw. Jeśli tak się nie stanie decyzję podejmie wojewoda. W razie wątpliwości dotyczących interpretacji nazwy samorządy mogą zwrócić się o pomoc do Instytutu Pamięci Narodowej.

Czy tym samym swoją nazwę zmieni również ulica Kasprzaka? Przypomnijmy. W 2008 roku Instytut Pamięci Narodowej zaapelował do samorządów o zmianę nazw i symboli upamiętniających postacie związane z ustrojem komunistycznym. Już rok wcześniej ówczesny premier Jarosław Kaczyński i politycy Prawa i Sprawiedliwości zapowiadali stworzenie ustawy, na mocy której wojewodowie nakazywaliby samorządom usuwanie nazw i symboli komunistycznych. Oznaczałoby to, że ulica Kasprzaka musiałaby zostać przemianowana.

W 2004 roku ulicę radzieckiego poety i dramaturga – Włodzimierza Majakowskiego podzielono na ulicę imienia arcybiskupa Antoniego Baraniaka (od Jana Pawła II do Chartowa) oraz arcybiskupa Walentego Dymka (od Chartowa do Browarnej). Jednak ze względu na zamieszkałe tereny dalszego odcinka ulicy pozostawiono jako jej patrona właśnie Majakowskiego. Cztery lata temu wyburzono pomnik sowieckiego i hiszpańskiego działacza komunistycznego Karola Świerczewskiego, który wzniesiono w 1975 r. na Osiedlu... Karola Świerczewskiego (obecnie ks. Jerzego Popiełuszki) przy ul. Grochowskiej i obok kościoła pw. Św. Jerzego.

Jednak większość nazw komunistycznych zniknęła z mapy Poznania. Nie ma już osiedla Związku Młodzieży Socjalistycznej czy osiedla Kraju Rad. Parę lat temu po kilku latach sporów mieszkańców z władzami miasta usunięto na Świerczewie nazwy działaczy komunistycznych.

W latach 1951-1990 obecny Park Wilsona nosił nazwę Parku Kasprzaka. Zaś 12 lat później, w 1963 r. pomnik prezydenta Wilsona zastąpiono nowym pomnikiem rewolucjonisty Marcina Kasprzaka. W 1994 roku pomnik Kasprzaka rozebrano i przeniesiono do wsi Czołowo (pomiędzy Kórnikiem, a Rogalinem), rodzinnej miejscowości rewolucjonisty. W jego miejsce odsłonięto popiersie prezydenta Wilsona.

Zmiany mogą jednak nie dotknąć tej ulicy. Marcin Kasprzaka, ps. Maciej, Teofil urodził się 2 listopada 1860 r. we wsi Czołowo w gminie Kórnik. Był drukarzem, dekarzem, działaczem ruchu robotniczego. Członek Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, II Proletariatu, Polskiej Partii Socjalistycznej Zaboru Pruskiego i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy. W latach 1885-1886 był organizatorem pierwszych kółek socjalistycznych w Poznaniu. Współtwórca Polskiej Partii Socjalno-Rewolucyjnej Proletariat tzw. II Proletariatu w 1888, którego pracami kierował do 1891. Był organizatorem pierwszej manifestacji 1-majowej na ziemiach polskich w 1890 roku. W 1892 podjął współpracę z rosyjskimi rewolucjonistami. W latach 1891–1893 przebywał w Londynie i Niemczech. Aresztowany przez wojska carskie podczas przekraczania granicy Królestwa Polskiego i osadzony w warszawskiej Cytadeli. Po trzech latach zasymulował chorobę i przeniesiono go do szpitala, z którego zbiegł do zaboru pruskiego, gdzie działał w PPS. W 1904 powrócił do Warszawy.

Kasprzak był wielokrotnie więziony przez władze carskie i pruskie. Silny fizycznie, obdarzony konspiracyjną intuicją, nie podporządkowywał się partyjnej dyscyplinie i zawsze wychodził obronną ręką z opresji. Na własnych plecach przeniósł Różę Luksemburg przez granicę rosyjsko-pruską. Wyczyn ten przysporzył mu dodatkowej sławy. Za współpracę z Różą Luksemburg wyrzucony z SPD. Marcin Kasprzak był wielokrotnie niesłusznie pomawiany o współpracę z tajną policją w Rosji bądź Prusach. W 1904 roku założył drukarnię SDKPiL w Warszawie, początkowo przy ul. Dzielnej, później przy ul. Dworskiej 6. Po przypadkowym odkryciu drukarni w dniu 27 kwietnia 1904 roku i otoczeniu jej przez policję, Kasprzak świadomy ciążącego na nim oskarżenia o donosicielstwo, zdecydował się bronić i zabił strzałami z rewolweru 4 żandarmów, a jednego ranił. Kilkanaście miesięcy więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, został skazany na karę śmierci wyrokiem z 2 listopada 1904. Wyrok wywołał akcję protestów, mającą na celu zamianę wyroku na dożywotnie więzienie. Został powieszony na stokach Cytadeli Warszawskiej 8 września 1905 roku.

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Ulica, która miała zostać zdekomunizowana