W 1804 roku przy obecnej ulicy Głogowskiej i Śniadeckich powstał cmentarz żydowski, po likwidacji starego cmentarza, który znajdował się na tzw. Musznej Górze (czyli w okolicach dzisiejszego placu Wolności). W czasie II wojny światowej cmentarz ten został zniszczony przez hitlerowców. Po wojnie część cmentarza zajęły Międzynarodowe Targi Poznańskie. W latach 80., po rozbudowie targów natknięto się na pozostałości szczątków ludzkich, które przewieziono i pochowano w specjalnie wydzielonej kwaterze cmentarza na Miłostowie, oznaczając miejsce pochówku macewami pochodzącymi ze znalezionego miejsca. Cmentarz ten zajmował teren 4 hektarów.
Kilka metrów dalej, przy ulicy Grunwaldzkiej mieściły się dwa inne cmentarze katolickie - Farny i św. Marcina. Groby te istniały do II wojny światowej. Część z nich została ekshumowana i przeniesiona w inne miejsce, pozostałe zostały kompletnie zniszczone.
Pozostajemy na Grunwaldzkiej, ale przenosimy się w pobliże obecnego Ronda Jeziorańskiego, dokładnie do Parku Manitiusa (dawniej Parku Zwycięstwa). W 1895 r. na niezabudowanym obszarze poza pierścieniem wewnętrznych fortyfikacji Twierdzy Poznań założono sąsiadujące ze sobą cmentarze ewangelickich parafii św. Pawła ze śródmieścia i św. Łukasza na Jeżycach, sięgające na południe do ul. Taborowej, a od zachodu do ul. Obozowej. Cmentarze powstały na planie pięcioboku. Część należąca do gminy Św. Pawła przybrała formę trójkąta podzielonego na kwartały. W 1896 roku powstała tutaj neogotycka kaplica grobowa z wyodrębnioną kostnicą z czerwonej cegły. Po 1945 roku zakończono pochówki na obu cmentarzach ewangelickich, a w 1952 roku nekropolie zostały przekształcone w park w części północnej, a część południowa została przekształcona w ogródki działkowe, obiekty sportowe i koszary Milicji Obywatelskiej (obecnie Ośrodek Szkolenia Policji).
Park ten znajduje się na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego. W 1895 r. na niezabudowanym obszarze poza pierścieniem wewnętrznych fortyfikacji Twierdzy Poznań założono sąsiadujące ze sobą cmentarze ewangelickich parafii św. Pawła ze śródmieścia i św. Łukasza na Jeżycach, sięgające na południe do ul. Taborowej, a od zachodu do ul. Obozowej. Po 1918 r., w związku z wyjazdem większości parafian do Rzeszy, część zbędnego obszaru przeznaczono na ogródki działkowe dla pozostającej w mieście ludności niemieckiej. W grudniu 1944 r. na cmentarzu św. Łukasza został pochowany ks. Paul Blau, ostatni generalny superintendent poznańskiego Kościoła Ewangelicko-Unijnego.
Po 1945 r. cmentarze zamknięto dla pochówków. W 1952 r. (według planu miasta z 1948 r. nastąpiło to już wcześniej) zostały przekształcone w Park Zwycięstwa.
Według dr Marka Rezlera, historyka, biografisty i regionalisty Park Manitiusa dalej jest cmentarzem - znajdują się tutaj groby ewangelików.
Park ten powstał po 1945 roku, na obszarze cmentarzy dwóch parafii ewangelickich, w okresie, gdy ewangelicy aktywnie funkcjonowali na terenie miasta. W rzeczywistości pochowani tam zmarli nadal spoczywają w tym samym miejscu. Zlikwidowano jedynie nagrobki, splantowano teren i zasiano trawę – zauważa dr Marek Rezler.
Jakie mogą być przyczyny, że wciąż nie ekshumowano tych grobów?
Od strony technicznej i logistycznej byłaby to operacja niezwykle trudna, długotrwała i kosztowna. Nie zapominajmy, że w grę wchodziłaby ewentualność ekshumacji co najmniej kilkudziesięciu tysięcy szczątków – wskazuje dr Marek Rezler.
Czytelny pozostał układ dawnych alei, obsadzonych drzewami liściastymi, z których na szczególną uwagę zasługują dęby amerykańskie, osiągające znaczne rozmiary. Krzewy występują głównie w strefie oddalonej od ulicy, dolną warstwę zajmują przede wszystkim trawniki.
Nie zachował się tutaj ani jeden nagrobek, przetrwała jednak kaplica cmentarna kościoła św. Pawła, w 1946 r. przekazana jako tymczasowe miejsce nabożeństw parafii ewangelicko-augsburskiej. Kaplica jest neogotycką budowlą wzniesioną w 1896 r. Mimo długoletnich starań o rozbudowę lub budowę nowej kaplicy i domu parafialnego, dopiero po rewindykacji parceli na rzecz parafii, w 2004 r. przy ul. Obozowej poświęcono nowy kościół Łaski Bożej. Na terenie za świątynią zostało upamiętnione miejsce pochówków.
Na zdjęciach:
fot.01 - fragment planu Poznania z 1897 roku
fot.02 - fragment planu Poznania z 1905 roku
fot.03 - fragment planu Poznania z 1911 roku
fot.04 - fragment planu Poznania z 1929 roku
fot.05 - fragment planu Poznania z 1937 roku
fot.06 - fragment planu Poznania z 1940 roku
fot.07 - cmentarz żydowski znajdujący się przy ul. Śniadeckich
(zdjęcie z 1919 r.)
fot.08 - brama prowadząca na cmentarz ewangelicki (1962)
fot.09 - dawny dom grabarza cmentarza ewangelickiego (1962)
fot. 10-24 - Park Manitiusa
Fot: archiwum, Janusz Ludwiczak
ZOBACZ TAKŻE: Cmentarz, na którym spoczywa wielu Łazarzan
ZOBACZ TAKŻE: Grób żydowskiego rabina Akivy Egera opodal Parku Wilsona
Komentarze (1)
Aktualności |
najnowsze | najpopularniejsze |
· Już po raz 17. rozegrano Łazarski Turniej Siatkówki
(22-04-2024 08:15)
· "Symptomy wiosny"
(22-04-2024 07:30)
· Przybyli ułani pod… Arenę
(22-04-2024 06:00)
· Prezydentem Poznania będzie nadal Jacek Jaśkowiak {WYNIKI WYBORÓW}
(22-04-2024 01:54)
· W ciągu 10 godzin wyborów zagłosował co czwarty mieszkaniec. Frekwencja na Łazarzu do 17:00 – 25,49%
(21-04-2024 19:41)
· Głogowska/Hetmańska: Powstanie 12-piętrowy blok z 337 mieszkaniami
(02-10-2023 13:28)
· Na terenie dawnego stadionu Energetyka działa giełda handlowa
(16-07-2023 01:04)
· Zaginęła Zuzia – szukają jej stęsknieni właściciele
(23-01-2023 07:22)
· Konsekrowano kościół. Głogowską przeszedł "czarny protest" – łazarskie kalendarium
(08-10-2023 23:51)
· Os. Hetmańskie: Ruszyła budowa 14-kondygnacyjnego bloku, w którym powstanie blisko 100 mieszkań
(08-09-2023 07:00)
Niezapominajka |
kwi
do 25-04-2024
Międzynarodowe Targi Poznańskie
Międzynarodowe Targi Energetyki
"GreenPower" - Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej
"Instalacje" - Międzynarodowe Targi Instalacyjne
"Sawo" - Międzynarodowe Targi Ochrony Pracy, Pożarn
maj
Łazarz
Wybory osiedlowe - wybory do Rady Osiedla Św. Łazarz
w godz. 7:00-21:00
maj
Park Wilsona
Kiermasz "Zielony Poznań"
cze
do 07-06-2024
Międzynarodowe Targi Poznańskie
ITM - Innowacje, Technologie, Maszyny
Nauka dla gospodarki
"Modernlog" - Targi Logistyki Magazynowania i Transportu
cze
Polska * Poznań * Łazarz
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Komentarze |
najnowsze | najwięcej |
· Super szkoła, fajnie rozwija talenty. Gratulacje i życzę powodzenia na ...
(23-04-2024 11:25)
· @Hania czy park Wilsona i fontanna nie należy do Palmiarni.
(23-04-2024 09:36)
· W ramach zrehabilitowania sie w oczach mieszkancow Franek Sterczewski, moglby ...
(22-04-2024 17:34)
· Kolejne lata betonowania i pseudo zieleni w skrzynkach. A takze dalsze lata ...
(22-04-2024 17:28)
· Jura-Czarnecki i jego poglądy to jakiś żart.
(21-04-2024 21:44)
· Działkowcy protestują: "Rada osiedla podjęła decyzję bez konsultacji z ... (19)
· Zamurowano okna w kamienicy przy Głogowskiej. Obok powstanie nowy budynek (16)
· Os. Hetmańskie: Ruszyła budowa 14-kondygnacyjnego bloku, w którym powstanie ... (16)
· Głogowska/Hetmańska: Powstanie 12-piętrowy blok z 337 mieszkaniami (15)
Ogłoszenia |
· Chcesz pozdrowić sąsiada? Nie wiesz, jak sprzedać samochód lub ...
(19-08-2005 00:00)
Zapisz się na listę mailingową: