Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

W czasie wojny zwała się Heinrich-Gutberlet-Strasse - ul. Morawskiego

28-04-2014 10:04   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (2) * Skomentuj

Po ponad miesięcznej przerwie powracamy do naszego cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic". Tym razem opisujemy krótką, ponad 200-metrową uliczkę, na której najstarszy budynek powstał w latach 20. XX wieku.

Ulica Morawskiego:

• Długość: 214 m
• Kod pocztowy: 60-239
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - Poznań 34 (ul. Chociszewskiego 18/20), najbliższa poczta - Poznań 34 (ul. Chociszewskiego 18/20) oraz FUP Poznań 2 (Rynek Łazarski 7)
• lość budynków: 5
• Najwyższy numer: 14
• Statu drogi: gminna/lokalna, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Matki Boskiej Bolesnej (ul. Głogowska 97)
• Obwód wyborczy: komisja nr 43, Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 38)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 90 (ul. Chociszewskiego 56), Gimnazjum nr 53 (ul. Winklera 9)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 25.

200 metrowa uliczka prowadząca z przychodni "na Arenę"

Ulica Morawskiego ma 214 metrów długości. Prowadzi ze wschodu na zachód, od ulicy Kasprzaka do Jarochowskiego. Przecina ją ulica Bogusławskiego. Na odcinku od Kasprzaka do Bogusławskiego jest jednokierunkowa.

Powstała na PeWuKę

W czasach pruskich ulica ta istniała jedynie na planach zagospodarowania, wytyczona zostaje dwa lata przed Powszechną Wystawą Krajową, co pokazuje plan Poznania z 1927 r.

"W latach PeWuKi, choć nadal za Prusaków planowano teren wystawy, a więc cały dzisiejszy Park Kasprowicza, podzielić na kwartały ulic. Spowodowałoby to przedłużenie kilku dochodzących tutaj ulic, w tym Morawskiego, na drugą stronę ulicy Jarochowskiego, jednak na szczęście do tego nie doszło" - wskazuje Andrzej Adamkiewicz w gazetce Parafii Matki Boskiej Bolesnej.

Tylko pięć budynków, najstarszy zbudowano w latach 20. XX wieku

Przy tej krótkiej ulicy znajduje się tylko pięć budynków. Najstarszy z nich - willa pod numerem 13 powstała w latach 20. XX wieku. W kolejnej dekadzie wzniesiono dom pod "dwunastką".

Przy zbiegu ulic Kasprzaka, Morawskiego i Bogusławskiego, tuż za przychodnią w latach 1997-2000 firma Wechta wybudowała sześciokondygnacyjny budynek mieszkalny. Naprzeciwko w latach 2008-2010 przy ul. Morawskiego 2 powstała "Arena Dom", którą wybudowało przedsiębiorstwo PeKaBud. Wcześniej znajdował się tutaj salon meblowy "Meblopol", firma ta była inwestorem. W sumie na sześciu kondygnacjach oddano do użytku 104 mieszkania 1, 2 i 3-pokojowe o powierzchni od 40 do 73 metrów kwadratowych.

W czasie wojny zwała się Heinrich-Gutberlet-Strasse. Dochodziła uskokiem do ul. Głogowskiej

Podczas II wojny światowej patronem ulicy był Heinrich Gutberlet, niemiecki poeta i pisarz. Co ciekawe, aż do 1945 roku dochodziła uskokiem do ul. Głogowskiej, pomiędzy dzisiejszą "Ósemką", a szkołą muzyczną. Arteria została skrócona gdyż potrzebne było zbudowanie boisk dla obu szkół.

Patronuje jej generał, minister, poeta i tłumacz

FRANCISZEK MORAWSKI - generał dywizji, minister wojny w Rządzie Narodowym w czasie powstania listopadowego, poeta, krytyk literacki i teatralny, tłumacz i dramatopisarz.

Urodził się 2 kwietnia 1783 roku w Pudliszkach. Był synem Wojciecha i Zofii Sczanieckiej. Pierwsze nauki pobierał w rodzinnym domu w Bolęcinie. Wykształcenie odebrał w Lesznie (na pensji) i Frankfurcie, gdzie przez 4 lata studiował prawo. Pracował następnie jako aplikant w sądzie frankfurckim, a potem (przez 2 lata) jako asesor w Kaliszu. Wkrótce potem gospodarował w Kotwiecku i Luboni. W listopadzie roku 1806 wstąpił w Poznaniu do napoleońskiej gwardii honorowej, a potem do piechoty, gdzie służył (jako podporucznik) w 1. pułku piechoty A. Sułkowskiego (późniejszym 9. pułku piechoty 3. legii). W kampanii napoleońskiej 1807 walczył pod Tczewem (luty, awans na porucznika), Gdańskiem (oblężenie, awans na kapitana), Kołobrzegiem (po oblężeniu, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari. W kampanii 1809 był adiutantem polowym gen. inspektora piechoty Stanisława Fiszera, w bitwie pod Raszynem awansowany na podpułkownika. 4 maja 1809 mianowany został szefem batalionu w 12. pułku piechoty i walczył pod Sandomierzem, a 27 grudnia 1810 zyskał awans na grosmajora tegoż pułku. W latach 1811-1812 przebywał w twierdzy Modlin. W kampanii 1812 pełnił obowiązki dowódcy 16. Dywizji Piechoty i walczył pod Smoleńskiem (po zdobyciu, został szefem sztabu 18. dywizji gen. K. Kniaziewicza, V korpusu – 8 października 1812 awansowany na pułkownika), Tarutino (po bitwie, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej) i nad Berezyną. Po tej kampanii przeszedł (jako adiutant-komendant) do Sztabu ks. Józefa Poniatowskiego. W kampanii saskiej 1813 został szefem sztabu 1. dywizji kawalerii gen. Antoniego Sułkowskiego i wziął udział w bitwie pod Lipskiem (po bitwie, odznaczony Złotym Krzyżem Oficerskim Legii Honorowej). W latach 1813-1814 był szefem sztabu głównego wojsk polskich. Po upadku Napoleona wysłany po jeńców polskich do Danii.

Od 5 lutego 1815 służył w armii Królestwa Polskiego. Do roku 1819 był podszefem w sztabie głównym armii Królestwa Kongresowego (awans do stopnia generała brygady, 1819). Należał do Towarzystwa Iksów (1815-1819), a od roku 1819 członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk i loży masońskiej. Brał czynny udział w życiu literackim, uczestniczył w obiadach literackich W. Krasińskiego, bywał częstym gościem Puław. W latach 1820-1826 był dowódcą 3. bryg. 2. dywizji piechoty w Zamościu (dowodził nią chwilowo już w roku 1818). Od roku 1826 dowodził 1. bryg. 2. dywizji piechoty w Lublinie. Odznaczony Orderem Świętego Stanisława I klasy z nadania Mikołaja I Romanowa. W 1830 roku został nagrodzony Znakiem Honorowym za 20 lat służby.

Na początku lat 20. XIX wieku poślubił wychowankę puławską, Anielę Wierzchowską, z która dochował się 2 dzieci: syna Tadeusza i córki (M.). Po kilku latach małżeństwa owdowiał (1825).

Wybuch powstania listopadowego zastał go w Lublinie, gdzie objął dowództwo swej brygady. 30 stycznia 1831 został mianowany na stanowisko generała dyżurnego armii powstańczej. Ponosił odpowiedzialność za organizację, uzbrojenie, sprawy personalne, sądowe i zdrowia. Był związany z Kaliszanami. Został ministrem wojny (8 marca – 11 września 1831) w rządzie powstańczym. Często występował w Sejmie. 11 września 1831 roku na znak protestu przeciw zaczętym rokowaniom złożył dymisję z funkcji ministra wojny. Uczestniczył w nich jednak jako członek delegacji polskiej. Przez gen. Macieja Rybińskiego w Nowym Dworze Mazowieckim mianowany na stanowisko pełnomocnika do spraw układu. Rokowania prowadził z gen. Fiodorem Bergiem wysłannikiem feldmarszałka Iwana Paskiewicza. Przebieg ich relacjonował Sejmowi w Zakroczymie i Słupnie. Na Radzie Wojennej głosował za przyjęciem warunków kapitulacji. Miał wejść w skład delegacji, która miała się udać do cara Mikołaja I. Po zajściu pomiędzy gen. Janem Nepomucenem Umińskim a wodzem naczelnym gen. Maciejem Rybińskim opuszcza Nowy Dwór, powołując się na dymisję z 11 września 1831. Po upadku powstania składa przysięgę wierności carowi Mikołajowi I i zostaje zesłany do Wołogdy. W drugiej połowie roku 1833 (latem) powraca i osiada w Luboni, gdzie od roku 1834 zajmował się gospodarką i pisaniem utworów literackich. Zajmował się także tłumaczeniami m.in. utworów Byrona. Był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zmarł 12 grudnia 1861 r. w Luboni koło Leszna.

Ciekawostki:

• ulica generała Morawskiego znajduje się w Pudliszkach. Morawski ma swoją aleje w Strzelnie, zaś plac w Tarnowie. Ulice Morawskiego znajdują się również w Kołobrzegu, Starym Sączu, Sztumie i Zabrzu.
• działka pod numerem 1/3, na której znajduje się blok Wechty należała kiedyś do Archidiecezji. Podobno miał powstać tutaj kościół.
• w miejscu gdzie stoi obecnie nowoczesny budynek mieszkalny "Arena Dom" znajdował się salon meblowy "Meblopol".
• Najstarszy budynek przy tej ulicy powstał w latach 20. XX wiek, najmłodszy ma zaledwie cztery lata.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Miesięcznik Parafii Matki Boskiej Bolesnej
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Tramwajowy "trójkąt" i samotny wieżowiec - ulica Bogusławskiego

ZOBACZ TAKŻE: Kolejne ulice stały się jednokierunkowe

ZOBACZ TAKŻE: Dzięki kamieniom nie ma zniszczonej zieleni, pękniętych krawężników i uszkodzonych chodników

ZOBACZ TAKŻE: Z dwukierunkowej jednokierunkowa