Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Początkowo zwała się Fichtego. Sto lat temu powstały domy dla niemieckich urzędników-ul.Karwowskiego

16-09-2013 00:44   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (0) * Skomentuj

Pierwsze kamienice przy tej ulicy powstały 108 lat temu. W latach 1911-1913 po południowej stronie ulicy powstała zabudowa mieszkalna dla urzędników Deutscher Beamter-Wohnugs-Bau-Verein (DBWBV). Po zbudowaniu pierwszego przy niej domu otrzymała nazwę "ul. Fichtego". Mowa o łączącej ulicę Kolejową z Łukaszewicza arterii, której patronuje Stanisław Karwowski - profesor, historyk, geograf, lingwista, pedagog, publicysta i działacz społeczny w Wielkopolsce i na Śląsku.

Ulica Karwowskiego:

• Długość: 142 m
• Kod pocztowy: 60-724
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17), najbliższa poczta - FUP Poznań 2 (Rynek Łazarski 7)
• Ilość budynków: 16
• Najwyższy numer: 24
• Status drogi: gminna / lokalna, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Matki Boskiej Bolesnej (ul. Głogowska 97)
• Okręg wyborczy: II (Łazarz-Stary Grunwald-Jeżyce-Ogrody)
• Obwód wyborczy: komisja nr 47, Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 9 (ul. Łukaszewicza 9/13), Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 37)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 30

Jedna z najkrótszych ulic na Łazarzu

Ulica Karwowskiego ma zaledwie 142 metry długości. Jest to arteria jednokierunkowa, prowadzi ze wschodu na zachód, łącząc ulicę Kolejową z Łukaszewicza.

Pierwsze kamienice powstały 108 lat temu. Osiedle dla Spółdzielni Urzędników Niemieckich

Według "Spisu zabytków architektury" pierwsze budynki - pod numerem 1 i 7 powstały ok. 1905 roku. W latach 1911-1913 po południowej stronie ulicy powstała zabudowa mieszkalna dawnej Spółdzielni Urzędników Niemieckich. Domy dla niemieckich urzędników Deutscher Beamter-Wohnugs-Bau-Verein (DBWBV) powstały według projektu Josepha Leimbacha pod numerem 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22 i 24. Po I wojnie światowej domy przeszły na własność Uniwersytetu Poznańskiego. Pod "dziesiątką" mieszkał m.in. prof. Jerzy Suszko - polski chemik-organik, rektor Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1952-1956. Zajmował się między innymi chemią alkaloidów grupy chininy. W innej klatce mieszkała z kolei prof. Mieczysława Ruxerówna, archeolog poznańskiego Uniwersytetu.

Ciąg czterokondygnacyjnej zabudowy wzdłuż południowej pierzei został rozbity przez wprowadzenie wewnętrznego dziedzińca i sięgacza rozdzielającego kamienice o nieco innym standardzie i wystroju elewacji. Pozwoliło to także na likwidację oficyn i powiększenie powierzchni podwórek, które przez wysuwanie partii budynków zyskały malowniczy układ.
Wzniesiona na planie litery "U" kamienica na narożniku ul. Łukaszewicza z prostymi elewacjami, jest artykułowana przez płaskie pilastry i balkony na drugiej i trzeciej kondygnacji. Sąsiednia kamienica sprawia bogatsze wrażenie, przede wszystkim dzięki ukształtowaniu zewnętrznego dziedzińca. Znajdująca się pośrodku klatka schodowa została wyodrębniona przez klasycyzujący portal i piony okien nad nim zamkniętych łamanym, zaokrąglonym szczytem. Mieszkania przeznaczone dla średniej warstwy urzędników, miały po trzy i cztery pokoje, a zastosowane rozwiązania przestrzenne pozwalały na ich lepsze doświetlenie - pisze prof. Hanna Grzeszczuk-Brendel w "Atlasie architektury Poznania" (Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008).

Z kolei budynek pod numerem 5 i 5a powstał w latach 30. XX wieku.

Początkowo zwała się Fichtego

Jak pisze Zygmunt Zalewski w książce "Nazwy ulic w Poznaniu" po zbudowaniu pierwszego przy niej domu otrzymała nazwę "ul. Fichtego". Od 5 stycznia 1920 roku zwie się "ul. Stanisława Karwowskiego".

Karwowski przestał być patronem tej ulicy podczas II wojny światowej, kiedy to Niemcy przemianowali tą ulicę na Johann-Gottlieb-Fichte-Strasse, jednego z trzech (obok Schellinga i Hegla) wielkich filozofów niemieckiego klasycznego idealizmu, masona.

Miała łączyć się z Kącikiem i Chłodną

Ulica Karwowskiego pierwotnie miała razem z ulicą Chłodną stanowić całość.

Za czasów pruskich, ale również w początkach Polski niepodległej, była ona zaledwie na planach miasta. Była to wtedy jedynie droga pomiędzy gospodarstwami chłopskimi. Sięgała ona wówczas od ulicy Kolejowej do ulicy Humboldta (czyli Dmowskiego). Dalszym etapem rozwoju ulicy miało być jej przedłużenie i tym samym wchłonięcie ulicy Chłodnej. Powstałoby wówczas bezpośrednie połączenie ulic Kolejowej i Głogowskiej, a przez dochodzącą do niej ulicę Kącik - również z Rynkiem Łazarskim. Jednakże w czasie okupacji hitlerowskiej plany te uległy znacznej zmianie i ówczesna Fichtestrasse sięgała jedynie do Zeppelinstrasse (czyli ul. Łukaszewicza). Po wojnie ten stan podtrzymano, a po zabudowaniu w tym rejonie ulicy Lodowej, Dmowskiego i Łukaszewicza ulica uzyskała dzisiejszy kształt - wskazuje Adam Adamkiewicz na łamach gazetki Parafii Matki Boskiej Bolesnej.

Patronem inżynier Karwowski z "Czterdziestolatka"?

Część osób za pewne myśli, że patronem tej ulicy może być inżynier Stefan Karwowski, bohater "Czterdziestolatka". Ulica ta nosi jednak imię profesora, historyka, geografa, lingwisty, pedagoga, publicysty i działacza społecznego w Wielkopolsce i na Śląsku.

STANISŁAW KARWOWSKI - urodził się 25 lutego 1848 r. w Lesznie. Pochodził z mazowieckiej szlacheckiej rodziny herbu Pniejnia, osiadłej w miastach wielkopolski. Był synem Adama Karwowskiego, nauczyciela matematyki i polskiego w gimnazjum w Lesznie. Ukończył gimnazjum w Lesznie, studiował na uniwersytetach we Wrocławiu i w Berlinie, w 1870 r. otrzymał w Halle tytuł doktora w dziedzinie filozofii.

Był profesorem w Królewskim Katolickim Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim. Występował przeciwko germanizacji. W 1874 r. został przymusowo przesiedlony do Żagania za odmowę nauczania w języku niemieckim. Później pracował jako profesor gimnazjalny w Głubczycach. W 1907 r. jako emeryt zamieszkał w Poznaniu, gdzie był m. in. wiceprezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Był również członkiem Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego, przewodniczącym Wydziału Historyczno-Literackiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Interesował się dziejami Wielkopolski, ale także i śląska oraz genealogią wybitnych rodzin szlacheckich. W dorobku Karwowskiego wysuwa się na czoło 3 tomowa Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, którą ocenia się jako nieocenioną kronikę życia politycznego oraz społeczno-kulturalnego z okresu zaboru. Publikował w "Roczniku Towarzystwa Przyjaciół Nauk" czy "Przeglądzie Wielkopolskim". Jest autorem prac: "Jarocin i jego dziedzice" (1903); "Genealogia Łodzia Brodnickich" (1910); "Szlachta polska a chłopi" (1911); "Lwówek i jego dziedzice" (1914); "Leszczyńscy herbu Wieniawa" (1914) oraz wiele innych.

Był żonaty. Miał syna Adama (który został lekarzem, dermatologiem, wenerologiem i profesorem Uniwersytetu Poznańskiego). Zmarł w 1917 roku w Berlinie. Został pochowany w Poznaniu na starym cmentarzu świętomarcińskim.

Ciekawostki:

We wrześniu 2008 roku przeprowadzony został remont chodnika na ul. Karwowskiego. Zabytkową kostkę zastąpiły płyty pozbrukowe. Krążyły nawet słuchy, że robotnicy bezprawnie sprzedają bruk. Kostka ta miała trafić do magazynu Zarządu Dróg Miejskich, a docelowo w okolice Starego Rynku, m. in. na ul. Stawną i Szewską.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939, Poznań, Wyd. Poznańskie, 1985
• Zygmunt Zaleski, "Nazwy ulic w Poznaniu", Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926 "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• Miesięcznik Parafii Matki Boskiej Bolesnej
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Nowy chodnik na Karwowskiego

ZOBACZ TAKŻE: Kradzież chodnika z Karwowskiego? Bruk z Łazarza trafi w okolice Starego Rynku

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic